“ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਸਿੱਧੇ ਕਤਲ ਤਕ, ਇਹ ਸਵੈ-ਨਿਯੁਕਤ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ...”
(18 ਅਕਤੂਬਰ 2023)
ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਜੋਂ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ, ਦੌਲਤ ਜਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਾਮੇ ਘੱਟ ਉਜਰਤ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੰਮ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਲ ਹੈ।
“ਧਰਮ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ, ਅਸਲ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਅਤੇ ਅਸਲ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦਾ ਸਾਹ, ਇੱਕ ਬੇਰਹਿਮ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਦਿਲ, ਅਤੇ ਰੂਹ ਰਹਿਤ ਹਾਲਤਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅਫੀਮ ਹੈ।” (ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ)
ਧਾਰਮਿਕ ਤੰਤੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਮੂਲ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਹੈ। ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਮੂਲ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨਿਓਕਾਰਟੈਕਸ ਆਕਾਰ ’ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਜਟਿਲਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਮਨੁੱਖੀ ਨਿਓਕਾਰਟੈਕਸ ਧਰਮ ਵਰਗੀਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਡਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੇ ਸਵੈ-ਘੋਸ਼ਿਤ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਦੇਵਰਾਹ ਬਾਬਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰਾਮਦੇਵ ਦਾ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।
ਬਜਰੰਗ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਇੱਕ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਸੰਗਠਨ ਜੋ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਫਿਰਕੂ ਨਫ਼ਰਤ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਬਾਗੇਸ਼ਵਰ ਬਾਬਾ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਹਿੰਦੂਤਵ ਅਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਜੀਵਨ ਢੰਗਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹਨ।
ਧੀਰੇਂਦਰ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਕਹਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਯੋਗਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵੀ ਸਨ। ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਚੰਦਰਾਸਵਾਮੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਰਾਓ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਇਸ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਨੇ 21 ਸਤੰਬਰ 1995 ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਉਣ ਲਾ ਦਿੱਤਾ।
ਰਾਮਦੇਵ ਅਤੇ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਗੰਢਤੁੱਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਿਆਂ-ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਗੱਠਜੋੜ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚਿਹਰਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਰਾਮਦੇਵ ਦਾ ਸੰਘ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਭਾਵੇਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੱਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, 2006 ਵਿੱਚ ਪਤੰਜਲੀ ਯੋਗ ਪੀਠ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਮੌਕੇ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਸਰਸੰਗਚਾਲਕ ਕੇ.ਐੱਸ. ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕੌਸ਼ਿਕ ਡੇਕਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਦਿ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਫੀਨੋਮਨਾ’ ਵਿੱਚ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ 2009 ਦੀਆਂ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 1,100,000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।
ਯੋਗ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦੇਵ ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਤਿਥ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਇੱਕ ਕੇਸ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ 5 ਅਕਤੂਬਰ 2023 ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅੱਗੇ ਜਾਂਚ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਨੂੰ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ। ਪਿਛਲੇ 14 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਵਾਰ ਪੈਰੋਲ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੈਰੋਲ ਸੀ। ਕਿਹੜੇ ਵੱਡੇ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਨਾਲ ਚਿਪਕਾਉਂਦੇ ਹਨ?
ਜਦਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੀ; ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹਾਈ-ਪਰਮਾਸਕਲੀਨ, ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਅਤੇ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲੱਭ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਦਲਦੇ ਸਿਆਸੀ ਹਾਲਾਤ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ 45 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਨਰਮਦਾ ਘੋਟਾਲਾ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਾਲ ਹੰਗਾਮੀ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਅੰਦੋਲਨ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਬਲਵੀਰ ਸਿੰਘ ਸੀਚੇਵਾਲ ਨੂੰ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਨੇ ਖੁਦ ਜਾਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਇੱਕ ਤੀਬਰ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੰਡੀ ਹੈ। ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਲੈਣਾ, ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣਾ, ਖੇਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਨਫ਼ੇ-ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਕਦਰ ਅਤੇ ਬੈਲੇਂਸ ਸ਼ੀਟਾਂ ਹਨ। ਪਰ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਬਦਲੇ ਭਗਤੀ ਦੇਣਾ ਸਭ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ। ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਕਈ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਪਹਿਲੂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਹਨ: ਨਿੱਜੀ ਦਾਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਹਿੰਗੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਕਰਨਾ।
ਕੁਝ ਉੱਚ-ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਗੁਰੂਆਂ - ਆਸਾਰਾਮ ਬਾਪੂ, ਰਾਮ ਰਹੀਮ, ਰਾਮਪਾਲ - “ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਨਿਊਜ਼” ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਲਾਤਕਾਰ, ਕਤਲ, ਅਗਵਾ, ਜ਼ਮੀਨ ਹੜੱਪਣ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਸੋਚੋ ਕਿ ਕਿਉਂ? ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਵਾਪਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਗੁਰੂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਧਾਰਮਿਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਨੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਅਤੇ ਲਾਲਚ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ’ਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਧਰਮ, ਇੱਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਜੋਂ, ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ, ਦੌਲਤ ਜਾਂ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਘੱਟ ਉਜਰਤ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੰਮ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਲ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਲੋਕ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਰਲੋਕ ਵਿੱਚ ਇਨਾਮ ਮਿਲੇਗਾ।
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ, ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਗੌਡਮੈਨ (ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ,) ‘ਬਾਬੇ’ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਨਾਮ ਦੇਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਾਰੇ ਗਲਤ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਖਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰੇ ਹਨ। ਵਿੱਤੀ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਸਿੱਧੇ ਕਤਲ ਤਕ, ਇਹ ਸਵੈ-ਨਿਯੁਕਤ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚ ਰਹੇ ਹਨ।
‘ਬਾਬਿਆਂ’ ਦੀ ਅਜੀਬ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਸੰਤ ਰਾਮਪਾਲ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਦੇ ਬਾਹਰ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ‘ਫੌਜ’ ਵਿਚਕਾਰ ਟਕਰਾਅ ਦੇਖਿਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ 18 ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਵੰਬਰ 2014 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਰੁਕਾਵਟ ਵਿੱਚ, ਉਸਦੀ ਮਿਲੀਸ਼ੀਆ ਨੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਦੁਹਰਾਓ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੱਚਾ ਸੌਦਾ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਡੇਰਾ ਮੁਖੀ ਗੁਰਮੀਤ ਰਾਮ ਰਹੀਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸੀਬੀਆਈ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਦਾਲਤ ਦੁਆਰਾ ਦੋ ਮਹਿਲਾ ਚੇਲਿਆਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਜਿਣਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 20 ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਕਤਲ ਦੇ ਦੋ ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੈ)। ਉਸ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅੱਗਜ਼ਨੀ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 32 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 350 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।
ਇੱਥੇ ਹੀ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਨ ਜੋ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਧੋਖਾਧੜੀ, ਕਾਲਾ ਜਾਦੂ, ਅਗਵਾ ਕਰਨ, ਅਪਰਾਧਿਕ ਧਮਕੀ, ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਬਾਬੇ ਲੱਭੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ 20 ਜੀਵਤ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਹਾਨ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ।
ਉਦਯੋਗਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਜ਼ਮੀਨ, ਲੇਬਰ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜਿੱਥੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਮਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ, ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਪੈਸਾ ਮੁਹਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣਾ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਨੋਰਥ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਾਰਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਔਖਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਉਜਰਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਜਰਤ ’ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਲੋਕ ਇਸ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲਈ ਲਾਲਚ ਇੱਕ ਚਾਲਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ (1867) ਅਨੁਸਾਰ, ਹਕੀਕਤ ਦੀ ਅਸਥਾਈ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਦੌਲਤ ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਸੀਮਤ ਪਹੁੰਚ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਪਹੁੰਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਜੀਵਨ ਹਾਲਤਾਂ ਅਪਰਾਧ, ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਪਰਾਧ, ਗਰੀਬੀ, ਬੇਗਾਨਗੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
*****
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(4300)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (