“ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਵਾਰਡ ਹੈ ...”
(24 ਜੂਨ 2019)
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਤੋਂ ਹੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਕੇ ਨਿਵਾਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਹਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਦੇ ਅਰਥ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਅਵਾਰਡ ਪਰਾਪਤੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਜੁਗਾੜ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਰਾਪਤੀ ਲਈ ਘਾਲਣਾ ਦੀ ਥਾਂ ਜੁਗਾੜ ਲਾਉਣ ਤੇ ਵਧ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੁਗਾੜ ਨਾਲ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨੁਮਾਇਸ਼ ਲਾ ਕੇ, ਆਏ ਗਏ ਨੂੰ ਗੱਲੀਂ ਬਾਤੀਂ ਮਿਲੇ ਅਵਾਰਡ ਉੱਤੇ ਨਜ਼ਰ ਪਵਾ ਕੇ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਛਪਵਾ ਕੇ ਇਹ ਲੋਕ ਧੰਨ ਧੰਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਸ਼ਾਦ ਵੀ ਪਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਅੰਨ੍ਹੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਹੀ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਜੁਗਾੜੂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਮਝ ਕੇ ਭੋਇੰ ਉੱਤੇ ਪੈਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਟਿਕਾਉਂਦੇ ਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਉੱਡੇ ਫਿਰਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਸੂਝਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚੋਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਮੱਥਾ ਵਿਗੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਅਵਾਰਡ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਸੋਮਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋਣ। ਪਰ ਬਦਲੇ ਹਾਲਤਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਅਵਾਰਡ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਚਾਹਵਾਨ ਲੋਕ ਗੈਂਗ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਅਥਾਰਟੀ ਨੇ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਨਜਦੀਕੀਆਂ ਪਿੱਛੇ ਘੁੰਮ ਘੁੰਮ ਜੁੱਤੀਆਂ ਘਸਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੱਦ ਬੰਨੇ ਟੱਪ ਕੇ ਚਾਪਲੂਸੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਫਿਰ ਕਿਤੇ ਜਾ ਕੇ ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖਣਾ ਨਸੀਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਅਵਾਰਡੀਆਂ ਨੇ ਅਵਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਬਦਨਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੁਹਿਰਦ ਅਤੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਸੇਵਾ ਭਾਵ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਅਵਾਰਡਾ ਤੋਂ ਕੰਨੀ ਕਤਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਬੇਨਤੀ ਪੱਤਰ ਭੇਜਦੇ ਹਨ।
ਕਈ ਵਾਰ ਅਥਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਅਵਾਰਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਜਦ ਇੱਕੋ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਸੁਹਿਰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਜੁਗਾੜੂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸੁਹਿਰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਮਨ ਗਿਲਾਨੀ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਨਾਂਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਪਰਾਮ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ। ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਹੀਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਤੱਕੜੀ ਵਿੱਚ ਤੋਲਣਾ ਕਦਾਚਿਤ ਵੀ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਅਥਾਰਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਕਸੂਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਬੱਸ ਇੰਨੀ ਕੁ ਅਣਗਹਿਲੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਸਟਾਫ ਨੇ ਪੂਰੀ ਘੋਖ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ।
ਕਦੇ ਕਦੇ ਗੱਲ ਉਦੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਹਾਸੋਹੀਣੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਵਾਰਡ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਅਵਾਰਡ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਨਕਲੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਕੱਦ ਉੱਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਅਵਾਰਡ ਵੰਡਣ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬੱਲੇ ਬੱਲੇ ਹੋਵੇ। ਉਹ ਅਜਿਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਵਾਰਡ ਦੇਣ ਲਈ ਹੋਕਾ ਦੇਣ ਤੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਵਾਰਡ ਲੈਣ ਦਾ ਇੱਛਕ ਬੰਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦਾ।
ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਫੋਕੀ ਵਾਹ ਵਾਹ ਲਈ ਜੁਗਾੜ ਬਣਾ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅਵਾਰਡ ਦੀ ਥਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਹੀ ਉੱਤਮ ਅਵਾਰਡ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਵਾਰਡ ਹੈ। ਇਹ ਅਵਾਰਡ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੁਹਿਰਦਤਾ, ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਜਾਂ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਪਰਾਪਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
*****
(ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(1642)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: