“ਚੀਨ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਨ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ...”
(2 ਮਾਰਚ 2023)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 229.

ਤਿੰਨ ਸਕੂਲੀ ਬੱਸਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਚੀਨੀ ‘ਜਾਸੂਸੀ ਗੁਬਾਰਾ’ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ। ਗੁਬਾਰੇ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀ ਚਿੰਤਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਚੀਨੀ ਬੈਲੂਨ, ਜਿਸ ’ਤੇ ਕੈਮਰੇ ਅਤੇ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲ ਸਨ, 28 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਅਲੇਉਟੀਅਨ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਅਮਰੀਕੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ ਮਾਲਮਸਟ੍ਰੋਮ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਬੇਸ ਵਰਗੇ ਫੌਜੀ ਠਿਕਾਣਿਆਂ ਉੱਤੇ ਉੱਡਦਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਬਾਰਾ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਜਹਾਜ਼ ਸੀ ਜੋ ਮੌਸਮ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਜਾਸੂਸੀ ਬੇੜੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਿਲੇ ਗੁਬਾਰੇ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਐੱਫਬੀਆਈ ਲੈਬ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਚੀਨੀ ‘ਜਾਸੂਸੀ ਗੁਬਾਰੇ’ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਅਜਿਹੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਖੁਫੀਆ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ, ਜਾਪਾਨ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਤਾਇਵਾਨ ਅਤੇ ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਫੌਜੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਇਸ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚੀਨ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੀ ਲੋੜ ਪਈ?

ਇੱਕ ਚੀਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਬੈਲੂਨ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਏਰੀਅਲ ਵਾਹਨ (ਯੂਏਵੀ) ਹੈ ਜੋ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਅਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਸੂਸੀ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਲਾਂ, ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਣਨੀਤਕ ਸੰਪਤੀਆਂ ਸਮੇਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਚੀਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਬੈਲੂਨ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਹੈ, ਜੋ 2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਜਾਸੂਸੀ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਗੁਬਾਰੇ ਨੂੰ ਧੀਮੀ ਚਾਲ ਚੱਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਖੋਜ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਬੈਲੂਨ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੈਂਸਰਾਂ ਅਤੇ ਕੈਮਰਿਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਟੀਚਿਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਖੋਜ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੈਲੂਨ ਸੰਚਾਰ ਡੇਟਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ-ਸਮੇਂ ਦੀ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।

ਚੀਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਗੁਬਾਰਾ ਚੀਨ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸਸਤਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਗੁਬਾਰੇ 2020 ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੋਰਟ ਬਲੇਅਰ ਵਿਖੇ ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਈਵਾਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਗੁਬਾਰੇ ਦੇਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ 2021 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਤਾਈਪੇ ਅਤੇ ਸੋਂਗਸ਼ਾਨ ਏਅਰਪੋਰਟ ਉੱਤੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਖੋਜ ਗੁਬਾਰੇ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ 12 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਿਆਸ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਰਬੜ ਦੇ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਟ੍ਰੈਟੋਸਫੀਅਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੁਬਾਰੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਇੱਕ ਥਾਂ ’ਤੇ ਟਿਕੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਸਪਸ਼ਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੈਸ ਨਾਲ ਭਰੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਹੇਠਾਂ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਬਾਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕੈਮਰਿਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 150 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਾਜਦੂਤਾਂ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੀ ਗੁਬਾਰੇ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਪਰ ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਟਿੱਪਣੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਇਹ ਗੁਬਾਰੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਸਨ।

ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਹ ਪਿਛਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ। ਫਰਕ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੂਐੱਸਏ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੱਦ ਤਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸਮਾਨ ਜਾਸੂਸੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ’ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਡੇਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਸਤੇ ਉੱਚ-ਉਚਾਈ ਨਿਗਰਾਨੀ ਗੁਬਾਰੇ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤੋਂ ਵੀ ਨੇੜੇ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਵਸੀਲਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਲਈ, ਨਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਸੰਚਾਰ, ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਲਈ।

ਫੌਜੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਕੁਝ ਨਾਗਰਿਕ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਪਖਾਨੇ ਲਈ ਮੌਸਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਜਾਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਜਾਂ ਰਾਕੇਟ ਦਾਗਣ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਤਾਇਵਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਚਿਤਾਵਣੀ ਦੇਣ ਜਾਂ ਹਵਾਈ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਡਰੋਨ ਵਰਗੇ ਗੁਬਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚੀਨ ਰੂਸ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਤਾਇਵਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਚੀਨ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਚਾਹੇਗਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਤਾਇਵਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕਰੇ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਨਾਟੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਵੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਪੱਖ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਨ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਚੀਨ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਨ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਰਥਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਅਰਥ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ‘ਯੁਆਨ’ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਡਿਗ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਗਾ, ਜਿਸਦਾ ਸਿੱਧਾ ਨੁਕਸਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਚੀਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਕਰਨ।

ਕੂਟਨੀਤਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਸੂਸੀ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਕਿੰਨੀ ਜਾਸੂਸੀ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹ ਯੂਐੱਸਏ ਸਿਧਾਂਤਕ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਸਾਈਬਰ ਜਾਸੂਸੀ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਹਾਂ ਤਾਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਯੂ.ਕੇ. ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ. ਪੰਜ ਅੱਖਾਂ ਉਹਨਾਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। “ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜਾਸੂਸੀ ਨਾ ਕਰੋ” ਨਿਯਮ ਸਾਡੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਪਰ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਇਹਨਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਸਭ ਨੂੰ ਚੀਨ ਤੋਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਭ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਰੋਕਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਭ ਦੀ ਭਲਾਈ ਹੈ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3826)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: sarokar2015@gmail.com)