KulminderKaur7ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਚਾਲ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ 20-25 ਸਾਲ ਦਾ ਫਰਕ ...
(20 ਮਾਰਚ 2019)

 

ਸਾਡੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ, ਸਾਡੇ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵਸਿਆ ਹੈਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਵੇਚਣ ਦਾ ਧੰਦਾ ਹਾਲੇ ਤੱਕ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈਪਸ਼ੂ-ਡੰਗਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਖੇ ਹਨਅਸੀਂ ਵੀ ਦੁੱਧ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂਇਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਈ ਹੋਈ ਸੀਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਦੁੱਧ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੜਵੀ ਸੀਮੈਂ ਸਭ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਗੜਵੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਲੀ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਹੈ, ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਬਣਾ ਕੇ ਖਵਾਉਂਦੀ ਹਾਂਮੇਰੀਆਂ ਦੋ ਜਵਾਨ ਦੋਹਤੀਆਂ ਝੱਟ ਦੇਣੇ ਬੋਲੀਆਂ, ਨਾਨੀ! ਇਹ ਕੀ ਗੜਵੀ ਤੇ ਬਹੁਲੀ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ, ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪਤਾਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੰਮੀ ਨੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, “ਬੇਟਾ ਮੱਝ-ਗਾਂ ਦੇ ਸੂਣ ’ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਉਸਦੇ ਗਾੜੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਹੁਲੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।” ਪਰ ਇਹ ਸੂਣ ਲਫਜ਼ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਬੁਝਾਰਤ ਸੀਹੁਣ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਡੈਡੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਮੱਝ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਬਰਥ ਹੋਣ ’ਤੇ ਇਹ ਲਫਜ਼ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂਸਾਡੀ ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਤਾਂ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਨਕੇ-ਦਾਦਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਬਹੁਲੀ ਖਾਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਸੀਉਹ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਖਾਣ ਦੇ ਇੱਛੁਕ ਸਨ ਤੇ ਸ਼ੌਕ ਨਾਲ ਖਾਧੀਪਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਖਾਣਾ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ. ਵੇਖਿਆ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਦੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਦੁਰਲੱਭ, ਬੇਸ਼ਕੀਮਤੀ ਨੇਹਮਤਾਂ ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਿਆਂ ਕੀਤਾ ਹੈਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਅਮ੍ਰਿਰਤ ਵੇਲਾ, ਵੱਡਾ ਤੜਕਾ, ਧੰਮੀ ਵੇਲਾ, ਸ਼ਾਹ ਵੇਲਾ, ਟਿਕੀ ਦੁਪਹਿਰ, ਲੋਏ ਲੋਏ, ਲੌਢਾ ਵੇਲਾ, ਸਾਝਰਾ, ਪਲ-ਛਿੰਨ ਆਦਿ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਕਿਧਰੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਹੀ ਦੱਬ ਗਏ ਹਨਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਜੀ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ-ਬੱਧ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਹੈ: ਨਿਮਖ ਵਿਚਾਰੇ, ਮਾਰੇ ਗਏ ਇਕੱਲੇ, ਟਾਈਮ ਹੱਥੋਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਾਰੇ...

ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹਦੇ ਗਏ ਹਾਂ, ਸਾਡਾ ਵਿਰਸਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਕਿਧਰੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਹਾਅ ਵਿੱਚ ਰੁੜ੍ਹਦਾ ਗਿਆਇਸ ਪੌੜੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡੰਡਾ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਜਨਮੀ ਹੋਈ ਸਾਡੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਫੜਿਆਸ਼ਾਇਦ ਅਸੀਂ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹਾਂ ਜਿਹਨਾਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਤਨ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਮਾਣਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬਲਬੂਤੇ ਚੜ੍ਹੇਸਾਡੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਪਹਿਲੀ-ਦੂਜੀ ਮੰਜਿਲ ਦੇ ਪੌਡਿਆਂ ’ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਪੈਰ ਜਮਾ ਲਏ ਹਨਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੁਣ ਹੇਠੋਂ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਵੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨਸਮਾਂ ਇੰਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਜੋ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਆਈ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲਣ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਪਿੰਗ, ਆਪਣੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਕਰਨ ਤੇ ਘੁੰਮਣ-ਫਿਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹੇਸਾਡੀਆਂ ਤਕਲੀਫਾਂ ਸੁਣਨਾ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਸੋਚਣ-ਸਮਝਣ ਬਾਰੇ ਫੁਰਸਤ ਜਾਂ ਮੋਹ-ਪਿਆਰ ਜਿਤਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆਛੋਟੀ ਦਾ ਤਾਂ ਮਨ ਹੀ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ ਖੁੱਭ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤੇ ਇਸੇ ਟੈਨਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਈਸਾਨੂੰ ਆਪ ਹੀ ਕਹਿਣਾ ਪਿਆ ਕਿ ਭਾਈ! ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਇਆ ਕਰੋਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਨੂੰ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਪਾੜਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ

ਅੱਜ ਤੋਂ ਛੇ ਦਹਾਕੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵੱਲ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀਏ ਤਾਂ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੱਖਰੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਾਂਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਬੜੀ ਸਧਾਰਨ ਸੀਅਸੀਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਬੈਠਣ ਲਈ ਘਰੋਂ ਬੋਰੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇਬਸਤਾ ਬੱਸ ਇੱਕ ਸਲੇਟ, ਫੱਟੀ, ਕੈਦਾ ਤੇ ਕਲਮ-ਦਵਾਤ ਸੀਕੋਈ ਕਾਪੀ ਪੈਨਸਲ ਨਹੀਂ. ਸਵਾਲ ਵੀ ਫੱਟੀ ’ਤੇ ਹੱਲ ਕਰਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇਜਮ੍ਹਾਂ-ਘਟਾਓ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਮਿੱਟੀ ’ਤੇ ਲੀਕਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਕਰਦੇ ਸਾਂਅੱਜ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ 9-10 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਾਡੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਿਹਲੜ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗੂੰ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤੁਸੀਂ ਵਿਹਲੇ ਮੌਜਾਂ ਮਾਣਦੇ ਹੋ, ਨਾ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠਣ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨਾ ਹੋਮ ਵਰਕ ਕਰਨ ਦਾ ਝੰਜਟ, ਉੱਤੋ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਪੈਸੇ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨਫਿਰ ਅਸੀਂ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਵੇਲਾ ਕੋਈ ਵੀ ਅਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਂਗ ਬੂਹੇ ਅੱਗੋਂ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਜਾਂਦੇਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਕਈ ਮੀਲ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀਬਸਤੇ ਸਿਰਾਂ ’ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦੀ ਰੋਹੀ ਵੀ ਪਾਰ ਕਰਨੀਂ ਪੈਂਦੀ ਸੀਇੰਨਾ ਫਰਕ ਜਰੂਰ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੋਤਲ ਘਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅਸੀਂ ਤੁਰੇ ਜਾਂਦੇ ਖੂਹਾਂ, ਸੂਇਆਂ ਤੇ ਖਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬੁੱਕਾਂ ਭਰ-ਭਰ ਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਹੋਏ ਬੋਲਦੇ ... ਰੱਬ ਨਾਲੋਂ ਕੋਈ ਉੱਚਾ ਨਹੀਂ, ਤੇ ਜਲ ਨਾਲੋਂ ਕੋਈ ਸੁੱਚਾ ਨਹੀਂਫਿਰ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਈਕਲ ਆਏ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੌਡੇ ’ਤੇ ਪੈਰ ਧਰ ਲਿਆਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜੀਅ ਹੀ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੇਰੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਵੀ ਸਨਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਹਜ-ਸਲੀਕਾ, ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਸਨ ਪਰ ਦੂਜੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵਖਰੇਵਾਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਦੇ ਢੰਗ-ਤਰੀਕੇ ਵੀ ਉਹੀ ਸਨਵੱਡੇ ਛੋਟੇ ਪਿਆਰ-ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇਅਮੀਰੀ-ਗਰੀਬੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆਅਸੀਂ ਕੋਈ ਵੱਧ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਾਣ ਰਹੇ ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਲੇ ਕੋਈ ਸਾਧਨ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਕਸਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੋਏਸਮਾਂ ਬੜੀ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀਸਾਡੇ ਪਿਡਾਂ ਵੱਲ ਤਾਂ ਬਿਜਲੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀਨੌਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵੇਰ ਬਲਬ ਜਗਿਆ

ਮੇਰੀ ਸਮਕਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਆਖਰੀ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੀ ਸੁਣੀ ਤੇ ਹੁਣ ਅਗਲੀ ਦੀ ਵੀ ਇਹ ਸਾਡੀ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਰਹੇਗੀਚੱਕੀ ਦੇ ਪੁੜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਿਸਣ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀਆਂ ਅੰਤਰੀਵ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੇ ਜ਼ਾਬਤਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਵੀ ਬਣਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈਮੇਰੇ ਇੱਕ ਪਾਠਕ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੇਰਾ ਇਕਲੌਤਾ ਪੋਤਰਾ ਮੇਰੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਖਿਲਾਫ, ਬਾਹਰਲੇ ਮੁਲਕ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਇਹ ਝੱਲ ਉੱਠਿਆ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਕੱਲ ਭੋਗ ਰਿਹਾ ਹਾਂਦਰਅਸਲ ਮਾਪਿਆਂ ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ 20-25 ਸਾਲ ਦਾ ਫਰਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ-ਇੱਛਾਵਾਂ, ਆਸਾਂ-ਉਮੀਦਾਂ ਤੇ ਸੁਭਾਅ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਪੈਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈਕਈ ਵੇਰ ਇਹ ਫਰਕ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਅਸੁਖਾਵੇਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਸਾਡੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਨੂੰ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵਸਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਮੁੜ-ਵਸੇਬਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਜੰਗ ਤੇ ਅਤਿਵਾਦ ਵੀ ਭੋਗਿਆਇਸੇ ਲਈ ਇਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬੜੀ ਸਧਾਰਨ, ਗੁਸੈਲ ਤੇ ਸਖਤ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਮਾਲਕ ਰਹੀਆਪਸੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਤੇ ਮਿਲਵਰਤਨ ਉਦੋਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੰਗ ਸੀ

ਹਰ ਫਿਰਕੇ ਤੇ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਸੀਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ, ਦਸਤਕਾਰੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਰਗੇ ਧੰਦੇ ਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਪਾੜਾ ਘੱਟ ਸੀਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਤੇ ਨੈਤਿਕ-ਮੁੱਲਾਂ ਜਿਹੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਵਿਆਪਕ ਸੀਫਿਰ ਸਾਇੰਸੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਤੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੇ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਬਲਤਾ ਵਿਖਾਈ ਤਦ ਹੀ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਪਾੜਾ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਾਇਹ ਕੁਝ ਧੁਰੋਂ ਚਲਦਾ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਭੰਨ-ਤੋੜ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੀ ਹੈਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਚਾਲ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ 20-25 ਸਾਲ ਦਾ ਫਰਕ, ਸਾਡੀਆਂ ਸੋਚਾਂ-ਇਛਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਕਰ ਦੇਵੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਘਰੇਲੂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਣਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਆਪਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਵਿਰਸਾ ਤੇ ਸੰਸਕਾਰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਤੇਜ਼ ਰਫਤਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਦੌੜ ਰਹੀ ਹੈਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਵਾਸਤੇ ਹਰ ਸੁਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਜੁਟਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਤਾਂਕਿ ਸਾਡੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸੁਖੀ ਵਸੇ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ’ਤੇ ਅਜਿਹੀ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਪੈਂਠ ਚੜ੍ਹ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਹਰ ਪਾਸੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਿਰਮੋਹੀ ਤੇ ਵਿਦਰੋਹੀ ਸੁਰਾਂ ਵਿਆਪਕ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਕਦਾਚਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਾਇਆਸਾਡੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਜਮ੍ਹਾਂ-ਪੂੰਜੀ, ਜਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈਪਰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰਾਵ, ਸਹਿਜਤਾ ਤੇ ਦੂਰ-ਅੰਦੇਸ਼ੀ ਵਾਲੇ ਗੁਣ ਗਾਇਬ ਹਨਉਹ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਸਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੀਘਰੇਲੂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਉਹ ਵੇਲੇ ਵਿਹਾ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਜਦੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਚਾ ਬੋਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਰਤਾ ਦੇਂਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਦੜ ਵੱਟ ਜ਼ਮਾਨਾ ਕੱਟ ਵਾਲੇ ਹਾਲਾਤ ਹਨਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਮਾਇਆਵਾਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਰੰਗ ਜ਼ੋਰ ਫੜਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈਮਾਨਸਿਕਤਾ ਇਸ ਕਦਰ ਵਿਗੜ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜਾਇਦਾਦ ਖਾਤਰ ਪੋਤਰਾ ਦਾਦੇ ਦਾ ਤੇ ਪੁੱਤਰ ਪਿਉ ਦਾ ਕਾਤਲ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਸਾਡੀ ਗੁਜ਼ਾਰਿਸ਼ ਹੈ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿਧਰੇ ਸਾਡੇ ਅਨੁਵੰਸ਼ਿਕ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਸਾਡੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਖਤ ਤੇ ਗੁਸੈਲ ਸੁਭਾਅ ਜਾਗ ਪਿਆ ਹੋਵੇਕਈ ਗਲਤ ਫੈਸਲੇ ਵੀ ਹੋ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਪਰ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਰਲ ਕੇ ਪੁਰਾਣਾ ਵਿਰਸਾ ਮਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਅਸੀਂ ਕਿਧਰੇ ਭੁੱਲ ਬੈਠੇ ਹਾਂਅਸੀਂ ਭੁੱਲ ਗਏ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਭੁੱਲਿਓ ਤੇ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਵੀ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਬਣਿਓਆਪਣੇ ਵਿਰਸੇ ਨੂੰ ਸਮਝੋ-ਪੜ੍ਹੋ ਤੇ ਉਹ ਕਦਰਾਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਪਣਾ ਲਓ ਜੋ ਜਮਾਨੇ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਿਧਰੇ ਖੇਰੂੰ-ਖੇਰੂੰ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜੀਵਤ ਕਰੋ ਤਾਂਕਿ ਕਿਸੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਧੀ ਹੱਥੋਂ ਕਤਲ ਨਾ ਹੋਣਾ ਪਵੇਸੁੱਖਾਂ ਲੱਧੇ ਵੀਰ ਦੇ ਘਰ ਜੰਮੇ ਭਤੀਜੇ ਭਤੀਜੀਆਂ ਦੇ ਚਾਅ-ਮਲ੍ਹਾਰ ਕਰਦੀ ਭੂਆ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਤਲ ਨਾ ਬਣੇਇਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਪੜ੍ਹ-ਸੁਣ ਕੇ ਲਿਖਣ ਲੱਗਿਆ ਇਹ ਕਲਮ ਨੂੰ ਰੋਣਾ ਨਾ ਪਵੇਸਮਾਜ ਸੇਵੀ, ਧਾਰਮਿਕ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਤੇ ਅਹਿਮ-ਮੁੱਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕਿ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਪਾੜੇ ਦਾ ਫਰਕ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕੇ

*****

(ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)

(1516)

(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.om)

About the Author

ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਮਿੰਦਰ ਕੌਰ

ਪ੍ਰੋ. ਕੁਲਮਿੰਦਰ ਕੌਰ

Retired Lecturer.
Mohali, Punjab, India.
Mobile: (91 - 98156 - 52272)

Email: (kulminder.01@gmail.com)

More articles from this author