GurbakhashSBhandal7ਰੁੱਸਿਆ ਨਾ ਕਰੋ ਯਾਰੋਨਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਰੁੱਖੜੇ ਹਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਸਾਹ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ...
(6 ਜੁਲਾਈ 2024)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 410.


ਰੁੱਸਿਆ ਨਾ ਕਰੋ ਯਾਰੋ
, ਨਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਰੁੱਖੜੇ ਹਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਸਾਹ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣਰੁੱਸਿਆਂ-ਰੁੱਸਿਆਂ ਸਦਾ ਲਈ ਵਿੱਛੜ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਸਹਿ ਹੁੰਦਾ ਜਿਊਂਦਿਆਂ ਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਦਾ ਲਈ ਵਿੱਛੜ ਗਏ ਰੁੱਸੇ ਹੋਏ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਨਾ ਸਕਦੇਤੁਰ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਆਪਣਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਦਬਾਈ ਸਦਾ ਲਈ ਅੱਖਾਂ ਹੀ ਮੀਟ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ

ਬੰਦੇ ਕੋਲੋਂ ਆਪਾ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੱਲੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੀ ਕੀ ਹੈ? ਮਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਉਸ ਦੀ ਧੜਕਣ ਤੇ ਜੀਅ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦੀ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਾਂ ਵਿਚਲੀ ਸੀਚਾਅ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਪਤਝੜੀ ਬਿਰਖ ਬਣਦਾ, ਫੁੱਲ ਅਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ ਤੋਂ ਵਿਰਵਾ ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਸੱਖਣਾ, ਮਹਿਕ ਵਿਹੂਣਾਬਿਨ ਛਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਰੂਹ ਹੀਣ ਡਫਲੀ ਖੜਕਦੀ

ਸ਼ਫ਼ਾ ਰੁੱਸਦੀ ਤਾਂ ਸਿਹਤਯਾਬੀ ਖੁਸਦੀ, ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਅਸਾਧ ਰੋਗ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਮੌਤ ਮੰਗਿਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ

ਸਾਂਝ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਤਨਹਾਈ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਮਰਨਹਾਰਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾਕਦੇ ਇਕਲਾਪਾ ਹੰਢਾਉਂਦੇ ਸੱਜਣਾਂ ਨਾਲ ਕੁਝ ਪਲ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨਾ, ਦੇਖਣਾ ਉਹ ਫਿਰ ਇਕੱਲੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੀ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ

ਪਿਆਰ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰ ਆਪਣੀ ਹੋਣੀ ਨੂੰ ਹੱਥੀਂ ਹੀ ਵਿਹਾਜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਆਰ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਦਾ ਜੀਣਾ ਵੀ ਕੀ ਜੀਣਾਇਹ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪਣਾ ਲਹੂ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਥੀਣਾ ਅਤੇ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਤੰਦ ਕਤੀਣਾ ਹੁੰਦਾ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਨਹੀਂ, ਪਿਆਰ-ਪਿਆਸ ਨਾਲ ਹੀ ਤੜਫ਼ ਕੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨਮਰਹਮ ਰੁੱਸਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭਰਦੇਸਦਾ ਚਸਕਦੇ, ਰਿਸਦੇ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਮੋਹਵੰਤੀ ਪਲੋਸਣੀ ਦੀ ਆਸ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਹ ਤੀਕ ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਜੰਗ ਕਰਦੇ

ਮਿੱਤਰ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦਾ ਮਿੱਤਰ-ਮੋਢਾ ਜਿਸ ’ਤੇ ਸਿਰ ਰੱਖ ਕੇ ਦਰਦ ਕੋਈ ਫਰੋਲੇ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਨੂੰ ਪੀੜਾ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇ ਖੂਹ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਟਿੰਡਾਂ ਦੀ ਚੀਸ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਨੂੰ ਚੀਰ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਸੁੱਕਾ ਹੋਇਆ ਤਲ ਜੀਵਨ-ਆਸਥਾ ਲਈ ਆਖ਼ਰੀ ਹਿਚਕੀ ਬਣਦਾ ਕਾਇਨਾਤ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹੜ੍ਹ, ਭੂਚਾਲ, ਬਰਫ਼ੀਲੇ ਤੂਫ਼ਾਨ ਅਤੇ ਵਾ-ਵਰੋਲੇ, ਲਾਵੇ ਅਤੇ ਕਹਿਰਾਂ ਦੀ ਤਪਸ਼ ਕਹਿਰ ਬਣ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਔਕਾਤ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹਵੇਲੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਖੁਰਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸੱਖਣੇ ਕਿੱਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੰਝ ਜਾਪਦਾ ਜਿਵੇਂ ਲਵੇਰੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਤੇ ਗਾਵਾਂ, ਬਲਦ ਅਤੇ ਝੋਟੇ, ਕੱਟੇ-ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂ ਵੱਛੇ-ਵੱਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਲ ਨਿਗਲ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵੀਰਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਜੀਵੰਤ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ

ਖੇਤ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਨਿਆਈਂਆਂ ਰੱਕੜ ਬਣਦੀਆਂ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉੱਗਦੀਆਂ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਸਹਿਕ ਜਾਂਦਾ ਕਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੰਜਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਆਡਾਂ ਵਿਚਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵੇਗ ਆਪਣੀ ਮੌਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦਾ ਬਹਾਰ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚਮਨ ਉੱਜੜਦਾ, ਟਾਹਣੀਆਂ ’ਤੇ ਫੁੱਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ ਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕਤਲ ਅਤੇ ਪਤਝੜ ਲਾ ਲੈਂਦੀ ਸਦੀਵੀ ਡੇਰਾ ਕਮਰੇ ਰੁੱਸਦੇ ਤਾਂ ਇਸਦੀ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਮਸੋਸੀ ਜਾਂਦੀ, ਧੁੱਪ ਸਹਿਮ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸੁੰਨ ਵਿੱਚ ਘਰ, ਘਰ ਨਾ ਹੋ ਕੇ ਮਕਾਨ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਟੋਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਸੀਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਘਰ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਕੱਲਰ, ਜਾਲ਼ਿਆਂ ਦਾ ਜੰਗਲ ਛੱਤਾਂ ਨੂੰ ਲੁਕੋਂਦਾ, ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ ਲੱਥਦੇ ਲਿਉੜ, ਖੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੇ ਪਿੱਪਲ ਤੇ ਬੋਹੜ, ਬਨੇਰਿਆਂ ’ਤੇ ਬੁੱਝੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਧ ਜਲੀਆਂ ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਲ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾਂਕਦੀ ਸੁੱਕੇ ਚਿਰਾਗ਼ਾਂ ਦੀ ਹੂਕ

ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗੁਫ਼ਤਗੂ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਘਰ ਵਿਚਲੀ ਅਪਣੱਤ, ਸਹਿਯੋਗ, ਸਹਿਚਾਰ, ਸਕੂਨ ਅਤੇ ਸੁਖਨ ਚੱਟਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਲੰਘ ’ਤੇ ਲੇਟੇ ਦੋ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮੋਹ-ਮੁਹੱਬਤ ਰੁੱਸਦੀ ਤਾਂ ਨਿੱਘੀ ਗਲਵੱਕੜੀ ਧਾਹੀਂ ਰੋਂਦੀ ਅਤੇ ਸੇਜ ਰੂਪੀ ਰਾਂਗਲਾ ਪਲੰਘ ਹਉਕੇ ਭਰਦਾ

ਵੇ ਸੱਜਣਾ! ਜ਼ਰਾ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾਵੀਂ,
ਰੁੱਸਿਆ ਨਾ ਕਰ ਯਾਰ
ਰੁੱਸਿਆਂ ਰੁੱਸਿਆਂ ਜੇ ਸਾਹ ਵੀ ਰੁੱਸ ਗਏ
ਤਾਂ ਯਾਰੀ ਜਾਣੀ ਹਾਰ
ਬੱਸ ਵੀ ਕਰਦੇ ਯਾਰ
ਮੂੰਹ ਫੁਲਾਈ ਬੈਠੇ ਰਹੇ ਤਾਂ

ਬੋਲਾਂ ਦੇਣਾ ਦੁਰਕਾਰ
ਜ਼ਿੱਦ ਵੀ ਛੱਡ ਹੁਣ ਯਾਰ
ਜ਼ਿੱਦ ਜ਼ਿੱਦ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਣਾ
ਚਾਵਾਂ ਦਾ ਨਰ-ਸੰਘਾਰ
ਭੁੱਲ ਵੀ ਜਾ ਹੁਣ ਯਾਰ

ਭੁੱਲ ਕੇ ਹੀ ਤਾਂ ਨਵੀਂਆਂ ਯਾਦਾਂ
ਬਣਨਾ ਮਨ-ਬਹਾਰ
ਆਖੇ ਵੀ ਲੱਗ ਯਾਰ
ਅੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੁਰ ਨਾ ਜਾਵੇ
ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ
ਚੁੱਪ ਨੂੰ ਤੋੜਦੇ ਯਾਰ
ਬੋਲਾਂ ਬਾਝੋਂ ਕਿੰਝ ਕਰੇਂਗਾ
ਸੱਧਰਾਂ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ
ਸੁੰਨ ਪਿਘਲਾ ਦੇ ਯਾਰ
ਸੁੰਨ-ਸਮਾਧੀ ਜੇ ਨਾ ਤੋੜੀ ਤਾਂ
ਪਥਰਾਅ ਜਾਵੇਗਾ ਪਿਆਰ
ਗ਼ੁੱਸਾ ਛੱਡ ਦੇ ਯਾਰ

ਰੋਸੇ, ਸ਼ਿਕਵੇ ਤੇ ਗਿਲਿਆਂ ਦਾ
ਚੁੱਕ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਭਾਰ
ਆ ਗੱਲ ਮਿਲੀਏ ਯਾਰ
ਰੂਹਾਂ ਦੀ ਰਾਹਦਾਰੀ ਦੇ ਲਈ
ਜੋੜੀਏ ਦਿਲਾਂ ਦੀ ਤਾਰ

ਯਾਰਾ! ਜੇ ਕਲਮ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਖ਼ਾਲੀ ਵਰਕਿਆਂ ’ਤੇ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਅਮੂਰਤ ਲਿਖਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗਿਆਂ, ਅੰਤਰੀਵ ਵੀ ਚੀਖ਼ਣ ਲਗਦੀਜਦੋਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚਲੇ ਅੱਥਰੂ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਮੇ ਹੋਏ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ, ਬੰਦਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਹੀ ਵਸਾਰ ਦਿੰਦਾਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਕੋਲੋਂ ਅਰਥ ਰੁੱਸਦੇ ਤਾਂ ਚਾਨਣ ਵਿਹੂਣੇ ਹਰਫ਼ਾਂ ਦੀ ਧੂਣੀ ਬਾਲ ਕੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸੇਕ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਣਾ ਅਕਾਰਥ ਹੁੰਦਾਜੇ ਦੀਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ ਸੁਪਨੇ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤਾਂ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵਿਆਂ ਦੀ ਸਾਰ ਕੌਣ ਲਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਿਨ-ਸਿਰਨਾਵਿਓਂ ਕੋਈ ਵੀ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਟਿਕਾਣੇ ’ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ

ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲਾ ਸਫ਼ਰ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪੈਰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸਫ਼ਰਨਾਮੇ ਦੇ ਸਿਰਜਕ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇਜੇ ਸ਼ਬਦ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤਾਂ ਸ਼ਬਦ-ਜੋਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਧਰ, ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀ ਲੋਅ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖਣਾ ਮਨ ਦਾ ਭਰਮ ਹੀ ਹੁੰਦਾਜੇ ਚੇਤਨਾ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚਿੰਤਾ, ਚਿੰਤਨ, ਜਾਂ ਫ਼ਿਕਰਮੰਦੀ ਨੂੰ ਮਸਤਕ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਵੈਰਾਨੀ ਧਰਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਜ਼ਰਖੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ

ਜੇ ਆਵੇਸ਼ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਲਿਖਤ ਦੇ ਉਦੇ ਹੋਣ ਨੂੰ ਕਿਆਸਣਾ, ਕਿਸੇ ਫੋਕੇ ਦਿਲਾਸੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾਜੇ ਰੂਹ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜਿਸਮਾਨੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਰਥਹੀਣਯਾਦ ਰੱਖਣਾ! ਜੇ ਰੂਹ ਰਾਜ਼ੀ ਤਾਂ ਬੰਦਾ ਸੱਚੀਂ ਮੁਚੀਂ ਰਾਜ਼ੀ, ਅਤੇ ਰੱਬ ਵੀ ਰਾਜ਼ੀ ਕਿਉਂਕਿ ਰੱਬ ਵੀ ਤਾਂ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਸਦਾ,

ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਇੰਝ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਕਿ,
ਮੈਂ ਵੀ ਰੁੱਸਿਆ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਰੁੱਸਿਆ
ਤੇ ਹੋ ਗਈ ਜਗ-ਹਸਾਈ
ਕਿਸ ਨੂੰ, ਕੌਣ ਮਨਾਵੇ ਸੋਚਦਿਆਂ,
ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਲੰਘਾਈ
ਨਾ ਬਾਂਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਂਹਾਂ ਮਿਲੀਆਂ
ਨਾਂ ਭਾਵਾਂ ਤੀਕ ਰਸਾਈ
ਗ਼ਮ, ਪੀੜਾ ਤੇ ਦੁੱਖ-ਦਰਦਾਂ ਦੀ
ਕੀਤੀ ਅਸਾਂ ਕਮਾਈ
ਨਾ ਸੁਪਨਿਆਂ ਗਲਵੱਕੜੀ ਪਾਈ
ਨਾ ਚਾਵਾਂ ਮਹਿੰਦੀ ਲਾਈ
ਨਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲੀਂ
ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਂ ਮਿਲਾਈ
ਰੁੱਸਿਆਂ ਰੁੱਸਿਆਂ ਬੀਤ ਚੱਲੀ ਏ
ਉਮਰਾਂ ਦੀ ਤਨਹਾਈ
ਆ ਸੱਜਣਾ! ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲੱਗ ਜਾ
ਛੱਡ ਵੀ ਦੇ ਰੁਸਵਾਈ
ਬਚਦੇ ਸਾਹੀਂ, ਵਿੱਥ-ਵਿਰਲਾਂ ਦੀ
ਕਰ ਲਈਏ ਭਰਪਾਈ

ਰੁੱਸਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਹਨ ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨਆਪਣੀ ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਤੇ ਹੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸੜਦੇ, ਧੁਖਦੀ ਧੂਣੀ ਵਰਗੇ ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਭਸਮ ਹੁੰਦੇ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸਵਾਹ ਕਰਦੇਜੇ ਭਾਸ਼ਾ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੌਣੀ ਕਵਿਤਾ, ਕਹਾਣੀ, ਗੀਤ, ਗ਼ਜ਼ਲ, ਨਾਟਕ ਜਾਂ ਵਾਰਤਿਕੀ ਟੋਟਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੱਚ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਸਮਾਉਣ ਦੀ ਸੋਝੀ ਕਿੱਥੋਂ ਆਵੇਗੀ?

ਜੇ ਆਪਾ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਸਿਵਾਏ ਸਾਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਕਰਨ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀਰੁੱਸਿਆ ਹੋਇਆ ਸੱਜਣ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਮੋਢਾ ਤਾਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਮਨ-ਮੁਟਾਵ, ਰੋਸਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਵਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦਰਦ, ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਉਂਕ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾਅਰਥੀ ਤਾਂ ਬੋਲਦੀ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਬੋਲ ਕੇ ਰੁਸਵਾਈ ਕਿੰਝ ਦੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਿੱਤਰ ਦੀ ਅਰਥੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਖ਼ੁਦ ਦੀ ਅਰਥੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ ’ਤੇ ਚੁੱਕੀ ਹੁੰਦੀ

ਰੁੱਸੇ ਹੋਏ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਦੀਆਂ ਅੰਤਿਮ ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ, ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰ ਹੀ ਹੁੰਦੇਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰਲਾ ਰੋਸਾ ਤੇ ਸਾੜਾ, ਚਿਤਾ ਨੂੰ ਲਾਂਬੂ ਲਾਉਂਦਿਆਂ ਵੀ, ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸਿਵਾ ਬਾਲਦਾ ਜਿਸਦੇ ਸੇਕ ਵਿੱਚ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਰਾਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਰੁੱਸ ਕੇ ਵਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰਨਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾਇਹ ਦੂਰੀਆਂ ਫਿਰ ਜਾਨ ਦਾ ਖ਼ੌਅ ਬਣਦੀਆਂਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਚਾਅ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਅਸੀਂ ਜਿਊਣਾ ਹੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇਇਹ ਭੁੱਲ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸ਼ਾਉਣਾ ਡਾਢਾ ਕਠਨਫਿਰ ਇਹੀ ਭੁੱਲ ਸਾਡੀ ਅਰਥੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੋਢਾ ਦਿੰਦੀ

ਜਦੋਂ ਸੁਪਨੇ ਰੁੱਸਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਸਿਉਂਕੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਦਬੀਰਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਪਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਜਨਸਾਡੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲਾ ਸਫ਼ਰ ਆਪਣੀ ਮੌਤੇ ਮਰਦਾ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਬਿੰਦੂ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਆਖ਼ਰੀ ਪਹਿਰ ਨੂੰ ਉਡੀਕਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਾਡੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਿੱਲ੍ਹੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕਰਾਹੁੰਦਾ ਦੇਖਦੀਆਂ ਹਨਭੁੱਖੇ ਢਿੱਡ ਦੀ ਵੇਦਨਾ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥਬੰਬਾਂ ਦੀ ਮਚਾਈ ਤਬਾਹੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਭੁੱਖਣ-ਭਾਣੇ ਤੇ ਲਾਚਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬੇਵਸੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਰੁਦਨ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰੋਬੌਟ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਭਾਵ ਹੀਣ, ਅਹਿਸਾਸ ਹੀਣ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਾ ਅਤੇ ਸੂਖਮਤਾ ਤੋਂ ਕੋਰੇ

ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਕੁਦਰਤ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਿਨ ਪੱਤਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਬਿਰਖ਼ ਅਤੇ ਦੂਰ ਉਡ ਜਾਂਦੇ ਪੰਛੀ, ਪਸਰਦੀ ਪਰਿੰਦਿਆਂ ਦੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਸਾਨਬਿਰਖਾਂ ਦੀ ਅਲੋਪਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਮੌਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਨਿਰਮਲ ਪਾਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜੀਵਨ ਦਾਨ ਬਖ਼ਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਰੁੱਸ ਕੇ ਬਰੇਤੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਕੁਤਾਹੀਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀਫਿਰ ਅਸੀਂ ਬੂੰਦ-ਬੂੰਦ ਲਈ ਤਰਸਦੇ ਆਪਣੀ ਪਿਆਸ ਵਿੱਚ ਆਪ ਹੀ ਪਿਆਸ ਹੀਣ ਹੋ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਕਹਿਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਦੇ ਜਦੋਂ ਸਾਡੀ ਰੂਹ ਹੀ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬੰਦੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਆਪ ਖ਼ੁਦ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈਫਿਰ ਬੰਦੇ ਦਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਬਹੁਤ ਅਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈਬੰਦਾ, ਬੰਦੇ ਅਤੇ ਬੰਦਿਆਈ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਤੀਕ ਤਿਲ੍ਹਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਹ ਤਿਲ੍ਹਕਣੀ ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਰਸਾਤਲ ਦਾ ਰਾਹ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਜਦੋਂ ਸ਼ਬਦ ਰੁੱਸਦੇ ਤਾਂ ਸਫ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਉੱਕਰਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸੁਨੇਹਾ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਤਮ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਸਿਵੇ ਦਾ ਸੇਕ ਬਣਾ ਦਿੰਦਾਇਹ ਮਾਤਮ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਤੋਂ ਉਕਤਾਏ ਕੋਰੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਹੀ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸਣਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅੰਤਰੀਵੀ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਨੂੰ ਕਿੰਝ ਪ੍ਰਗਟਾਓਗੇ, ਜਿਹੜੇ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੋਰ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟਾਏ ਜਾ ਸਕਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਤੋਂ ਰੁੱਸਣਾ, ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਤੋਂ ਟੁੱਟਣਾ ਹੁੰਦਾ ਜਦੋਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਰੁੱਸਦੀਆਂ ਤਾਂ ਘਰ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਾਲੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਹੰਝੂਆਂ ਵਿੱਚ ਖੁਰ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੀਆਂ ਬੀਅਰ ਬਾਰਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਗ਼ਰਕ ਜਾਂਦਾ ਮਨੁੱਖ

ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਸਦਾ ਲਈ ਰੁੱਸ ਕੇ ਕੰਧ ’ਤੇ ਲਟਕਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਣ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸਣਾ ਫਿਰ ਮਾਂ ਨਾਲ ਕਿੰਜ ਗੱਲਾਂ ਕਰੋਗੇ ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੇ ਸੀਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਕਾਰਨ, ਤੁਸੀਂ ਮਾਂ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਗਵਾ ਲਿਆ ਬਾਪ ਰੁੱਸ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਾਪ ਦੀ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਹੋਇਆਂ ਦੀ ਮੰਦਹਾਲੀ ਅਤੇ ਬਦਹਵਾਸੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਕਿਆਸਣਾ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਬਾਪ ਵਿਹੂਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗੀਆਂ ਸੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕਿੰਨਾ ਕਸ਼ਟਮਈ ਹੁੰਦਾ

ਜਦੋਂ ਬਾਂਹਾਂ ਹੀ ਰੁੱਸ ਜਾਣ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਭੱਜੀਆਂ ਬਾਂਹਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਗੀਆਂ ਜਦੋਂ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਕੁਤਾਹੀਆਂ ਅਤੇ ਗਰੂਰਾਂ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਵੇਗਾ? ਪਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਤਾਂ ਉਸ ਪਲ ਆਪਣੇ ਰੁੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਵਕਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ

ਸੱਜਣਾ! ਆਪਣੇ ਰੁੱਸੇ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦੇ ਜੀਅ ਹੀ ਮਨਾ ਲੈ, ਵਰਨਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਦਾ ਲਈ ਸਾਥ ਛੱਡ ਗਿਆ ਤਾਂ ਤੂੰ ਬੁਲਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਬੋਲਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂਤੇਰੇ ਤਰਲੇ ਕੀਤਿਆਂ ਅਤੇ ਹਿਲਾਉਣ ’ਤੇ ਵੀ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਹੁੰਗਾਰਾ ਨਹੀਂ ਭਰਨਾ

ਜਦੋਂ ਬੰਦੇ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਕਾਰਨ ਕੁਦਰਤ ਰੁੱਸ ਕੇ ਕਹਿਰਵਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੌਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਣਕਿਆਸਿਆ ਬਦਲਾਅ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈਝੱਖੜਾਂ ਅਤੇ ਹਨੇਰੀਆਂ ਮਨੁੱਖੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਅਣਵਿਆਹਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨਭੂਚਾਲ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ੀਲੇ ਤੂਫ਼ਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਤੌਖਲਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ

ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਮੈਂ ਹੀ ਰੁੱਸਿਆ ਅਤੇ ਮੈਂ ਖ਼ੁਦ ਤੋਂ ਵਿਹੂਣਾ ਹੋਇਆ
ਆਪੇ ਨੂੰ ਗਵਾ ਇੱਕ ਨੁੱਕਰੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੁਬਕੀਂ ਹੁਬਕੀਂ ਰੋਇਆ
ਕਿੰਝ ਮਿਲਾਂਗਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਹੀ ਸੋਚੀ ਜਾਵਾਂ
ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਵਿੱਛੜੇ ਆਪੇ ਨੂੰ ਕਿੰਝ ਮੈਂ ਜਾ ਮਨਾਵਾਂ

ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਆਪਾ ਰੁੱਸ ਗਏ, ਦੱਸੋ ਕੌਣ ਮਨਾਊ
ਕੌਣ ਦੋਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੁੱਸੀਆਂ ਰਾਹਾਂ ਬਿੰਦੂ ’ਤੇ ਮਿਲਾਉ
ਇਸ ਰੋਸੇ ਵਿੱਚ ਚਾਅ ਵੀ ਰੁੱਸੇ ਤੇ ਹਾਸੇ ਤੁਰ ਗਏ ਦੂਰ
ਨਾ ਸੁੱਚੀਆਂ ਆਸਾਂ ਤੇ ਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆ ਏ ਭਰਵਾਂ ਬੂਰ

ਐ ਖੁਦਾਇਆ! ਕਦੇ ਨਾ ਰੁੱਸੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲੋਂ ਆਪਾ
ਨਾ ਹੀ ਰੂਹ ਬਿਨ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਸਹਿਣਾ ਪਵੇ ਇਕਲਾਪਾ
ਨਾ ਹੀ ਨਿੱਘੀ ਗਲਵੱਕੜੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਹਉਕੇ ਆਹਾਂ
ਸਗੋਂ ਪਾਕ ਸੋਚਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੁੰਗਰਨ ਸ਼ੁਭ ਇੱਛਾਵਾਂ

ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਪਾਸੇ
ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗਲ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਢੁਕਣ ਹਾਸੇ
ਕਦੇ ਜੇ ਰੁੱਸੇ ਆਪਾ ਸੱਜਣੋ ਤਾਂ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਸਹਿਲਾਓ
ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਖ਼ੁਦ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਵੇ, ਅੰਦਰ ਬਹਿ ਸੁਲਝਾਵੋ

ਆਪੇ ਨਾਲ ਦੀ ਸਾਂਝ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸਿਰ ਸਜਦਾ ਮੁਕਟ ਤੇ ਰੂਹਾਂ ਦੀ ਦਿਲਦਾਰੀ
ਤਾਂ ਹੀ ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਕਦੇ ਨਾ ਜਾਂਦਾ ਦੂਰ
ਮੇਰੇ ਕਦਮੀਂ ਸਫ਼ਰ ਮਚਲਦਾ ਅਤੇ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੂਰ

ਜਦੋਂ ਸਾਹ ਰੁੱਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਜਿਊਣਾ ਮਰਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਰੁੱਸਣ ਨਾ ਦਿਓਇਸ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਾਂ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦੇ ਰਿਹਾ ਕਰੋ ਰੁੱਸ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖੱਟਿਆ, ਮੰਨ-ਮਨਾਈ ਵਿੱਚ ਵਸਦੀਆਂ ਸੱਭੇ ਬਰਕਤਾਂਮੁਹੱਬਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਾਲੋਮਾਲਇਹ ਰੰਜ਼ਿਸ਼ਾਂ, ਰੋਸੇ, ਰੁਸਵਾਈਆਂ ਤੇ ਰਿਆੜਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਤੁਹਾਥੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਕੂਨ, ਸੁਖ ਅਤੇ ਬੇਫ਼ਿਕਰੀ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ-ਜਾਚ ਖੋਹ ਰਾਤਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਵੀ ਉਡਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣੀਆਂ, ਦਵੈਤ, ਦਵੰਦ, ਦੁਸ਼ਟਤਾ ਪੜ੍ਹਦੀਆਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡਾ ਫਾਤਿਹਾਕਦੇ ਮੋਹ ਨਾਲ ਰੁੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਗਲਵੱਕੜੀ ਵਿੱਚ ਲੈਣਾ, ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ, ਸਾਹਾਂ ਲਈ ਨਿਆਮਤ, ਜੁੜੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਅਤੇ ਕਲਮ ਲਈ ਕਰਤਾਰੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ਾਲਾ ਬਣ ਜਾਵੋਗੇ

*   *   *   *   *

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(5111)
ਰਚਨਾਵਾਂ ਸਬੰਧੀ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

About the Author

ਡਾ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ

ਡਾ. ਗੁਰਬਖ਼ਸ਼ ਸਿੰਘ ਭੰਡਾਲ

Cleveland, Ohio, USA.
Whatsapp: (1 - 216 - 556 - 2080)
Email: (gb.bhandal@gmail.com)