“ਉਸ ਰਾਤ ਕੁੜੀ ਦਵਾਈ ਲੈ ਕੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੁੱਤੀ ਰਹੀ। ਇਹ ਵੇਖ ਸਾਨੂੰ ...”
(4 ਜਨਵਰੀ 2019)
ਅਧਿਆਪਨ ਦੀ ਮੁਢਲੀ ਨੌਕਰੀ ਸਮੇਂ ਮਾਸੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਮੇਰਾ ਟਿਕਾਣਾ ਬਣਿਆ। ਉਹ ਮੇਰਾ ਬਹੁਤ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦੀ। ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਗਈ। ਅਸੀਂ ਚਾਹ ਪਾਣੀ ਪੀ ਪੈਲਸ ਦੇ ਲਾਅਨ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬੈਠੀਆਂ। ‘ਬਾਈ, ਸੂਰਜ ਵੀਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਾ ਛੱਡਿਓ।’ ਇਹ ਬੋਲ ਸੁਣ ਮੈਨੂੰ ਬੀਬੀ ਕੁਝ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਦਿਸੀ। ਮੈਂ ਕਾਰਣ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਾਂ ਬੀਬੀ ਨੇ ਠੰਢਾ ਹੌਕਾ ਭਰਿਆ। ਪਲ ਭਰ ਦੀ ਚੁੱਪ ਮਗਰੋਂ ਉਸਨੇ ਗਾਥਾ ਛੋਹੀ, “ਧੀਏ, ਇਹਨਾਂ ਬੋਲਾਂ ਨੇ, ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਸੋਹਣਾ, ਸੁਨੱਖਾ ਤੇ ਭਰ ਜੁਆਨ ਸੀ ਉਹ ਸੂਰਜ। ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਆਲੇ ਉਹਨੂੰ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਡਾਕਟਰ ਆਖਦੇ। ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਅੱਧੀ ਬੀਮਾਰੀ ਤਾਂ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਠੀਕ ਕਰ ਦਿੰਦਾ।
“ਆਪਣੀ ਰਮਨ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੋਟੀ ਕੰਵਲ ਅਚਾਨਕ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਈ। ਚੁੱਪ, ਗੜੁੱਪ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀ। ਨਾ ਖਾਣਾ, ਨਾ ਪੀਣਾ। ਇਲਾਜ ਲਈ ਡਾਕਟਰਾਂ ਕੋਲ ਗਏ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਗੱਲ ਡਾਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਦਿਸਣ ਲੱਗੀ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਦਿਨ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਭਾਅ ਦੀ ਬਣੀ ਗਈ। ਵਿਆਹ ਦੀ ਸਾਰੀ ਤਿਆਰੀ ਅਧੂਰੀ ਸੀ। ਇੱਧਰ ਬੀਮਾਰ ਕੁੜੀ ਦਾ ਬੁਰਾ ਹਾਲ ਸੀ। ਭਲੇ ਦੀ ਆਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਧਾਗੇ, ਤਵੀਤਾਂ ਵਾਲੇ ਵੀ ਅਜ਼ਮਾ ਕੇ ਵੇਖ ਲਏ। ਫਿਰ ਕਿਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਨੇ ਉਸ ਸੂਰਜ ਵਰਗੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਦੱਸ ਪਾਈ। ਅਸੀਂ ਕੰਵਲ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਕੋਲ ਲੈ ਗਏ। ਹਸੂੰ ਹਸੂੰ ਕਰਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ ਉਹ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਸੀ।
“ਜਦ ਸਾਡੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਤਾਂ ਕੁੜੀ ਉਸ ਸਾਹਮਣੇ ਕੁਛ ਨਾ ਬੋਲੀ। ਬੱਸ, ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਵੇਖਦੀ ਰਹੀ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਸਾਥੋਂ ਉਸਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ। ਕੰਵਲ ਦੀਆਂ ਰੁਚੀਆਂ, ਆਦਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ। ਫਿਰ ਉਹ ਦਵਾਈ ਦੀਆਂ ਪੁੜੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹਣ ਲੱਗਾ। ਇੱਕ ਪੁੜੀ ਉਹਨੇ ਕੰਵਲ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਖਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਾਥੋਂ ਦਵਾਈ ਦੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਪੈਸੇ ਲਏ ਤੇ ਕਿਹਾ, ਕੁੜੀ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਹੋ ਜੂ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੇ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਆਉਣ ਲਈ ਆਖਿਆ। ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਇਲਾਜ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਤੇ ਪੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬੱਝਿਆ। ਪਰ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਕੁਝ ਵਾਪਰਿਆ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਭਰੋਸੇ ਤੋਂ ਉਲਟ ਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਉਸ ਰਾਤ ਕੁੜੀ ਦਵਾਈ ਲੈ ਕੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੁੱਤੀ ਰਹੀ। ਇਹ ਵੇਖ ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਚੈਨ ਆਇਆ। ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਉੱਠਦਿਆਂ ਹੀ ਕੁੜੀ ਨੇ ਚਾਹ ਮੰਗੀ। ਬੱਸ ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ, ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਉਸਦੀ ਸਿਹਤ ਸੁਧਰਦੀ ਗਈ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਖਾਣਾ ਵੀ ਖਾਧਾ। ਕੰਵਲ ਦਾ ਇੰਨੀ ਛੇਤੀ ਠੀਕ ਹੋਣਾ ਸਾਡੇ ਲਈ ਅਚੰਭਾ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਡਾਕਟਰ ਸੂਰਜ ਕੋਲ ਮੁੜ ਗਏ। ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਹਫ਼ਤੇ ਭਰ ਦੀ ਦਵਾਈ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਬੀਮਾਰ ਕੰਵਲ ਦੇ ਜਲਦੀ ਠੀਕ ਹੋਣ ਤੇ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਏ।
“ਵਿਆਹ ਦਾ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਭਰਿਆ ਦਿਨ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਭੱਜ ਭੱਜ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਫਿਰੇ। ਉਸਨੂੰ ਨੌਂ ਬਰ ਨੌਂ ਵੇਖ ਕੇ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਪੁੱਛਣ, ‘ਕੰਵਲ ’ਤੇ ਕੀ ਜਾਦੂ ਚਲਾਇਆ ਤੁਸੀਂ? ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਪਈ ਕੁੜੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸ ਬਣਾ ’ਤੀ।’ ਅਸੀਂ ਮੁਸਕਰਾ ਕੇ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਸੂਰਜ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਵਿਆਹ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਜ ਸੁੱਖ-ਸਾਂਦ ਨਾਲ ਨਿੱਬੜ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਕੰਵਲ ਹੁਣ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਡੱਬਾ ਲੈ ਕੇ ਗਏ। ਮਾਂ ਦੇ ਉਸ ਹੀਰੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਡੱਬੇ ਵਿਚਲੀ ਮਠਿਆਈ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਆਏ ਵਾਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੀ। ਕੰਵਲ ਦੇ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਣ ’ਤੇ ਮੈਂ ਹੋਰ ਗਲੀ ਗੁਆਂਢ ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ। ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਮਾਂ ਜੀ ਆਖਦਾ ਨਾ ਥੱਕਦਾ। ਉਸਦਾ ਹੱਥ ਜਸ ਇੰਨਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਦਿੱਤੀ ਦਵਾਈ ਰਾਸ ਆਉਂਦੀ। ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਹੀ ਸਮਝਦਾ। ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਮਰੀਜ਼ ਕੋਲ ਦਵਾਈ ਦੇ ਪੈਸੇ ਨਾ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਆਖਦਾ, ਇਹ ਮਾਂ ਜੀ ਦੇ ਮਾਣ ਵਿੱਚ ਗਿਣੇ ਗਏ। ਉਹ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਦਿੰਦਾ ਨਾਲ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਾ। ਚਾਨਣ ਦਾ ਉਹ ਜਾਇਆ ਚੜ੍ਹਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਲਈ ਗੁਆਚ ਗਿਆ।”
ਮਾਸੀ ਦੀ ਸੁਣਾਈ ਗਾਥਾ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਦਾ ਦਰਦ ਸੀ। ਪੈਲਸ ਅੰਦਰ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਲਈ ਅਹੁਲਦਿਆਂ ਮੈਂ ਵਿਛੜੀ, ਚਾਨਣ ਵੰਡਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਮੁਖਾਤਿਬ ਹੋਈ, “ਕੋਈ ਨਾ ਬੀਬੀ, ਗਏ ਤਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮੁੜਦੇ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਜਿਉਣਾ, ਡਿਗਿਆਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣਾ ਤੇ ਤੁਰਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜਾਗ ਲਾਉਣਾ ਹੀ ਉਸ ਛਿਪ ਗਏ ਸੂਰਜ ਦਾ ਸਿਰਨਾਵਾਂ ਹੈ।”
ਮਾਸੀ ਨੇ ਹੁੰਗਾਰਾ ਭਰਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਗੁਆਚ ਗਏ ਚਾਨਣ ਨੂੰ ਸਿਜਦਾ ਕੀਤਾ।
*****
(1450)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.om)