“ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਇਸ਼ਮੀਤ ਦੇ ਮਾਮੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਝੋਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਖੱਦਰ ਦੀ ਖੇਸੀ ਕੱਢੀ, ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ’ਤੇ ...”
(23 ਅਗਸਤ 2025)
ਇਸ਼ਮੀਤ ਸਿੰਘ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਐੱਮ.ਫਿੱਲ. ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਪ੍ਰੋ. ਮਨਜੀਤ ਕੌਰ ਸੰਧੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਪੰਜ ਰੋਜ਼ਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਟੂਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਣਾਇਆ। ਇੱਕ ਮਈ ਨੂੰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਦਰਜ਼ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਏ.ਸੀ. ਬੱਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕੈਂਪਸ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ ਸਵਾ ਪੰਜ ਵਜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲ ਪਈ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਂਵਾਂ ’ਤੇ ਘੁੰਮ-ਘੁਮਾ ਕੇ 5 ਮਈ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੱਤ ਵਜੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ। ਇਸ਼ਮੀਤ ਸਵਾ ਅੱਠ ਵਜੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਉਸਨੇ ਬੀਜੀ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾਏ ਤੇ ਬੋਲਿਆ, “ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾਂ ਬੀਜੀ। ਹੋਰ ਸੁਣਾਓ, ਕਿਵੇਂ ਓਂ! ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਕਿਵੇਂ ਐਂ!”
“ਹਾਂ ਪੁੱਤਰ, ਸੁੱਖ ਨਾਲ ਰਾਜ਼ੀਬਾਜ਼ੀ ਆਂ। ਤੂੰ ਸੁਣਾ? ਤੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਵੇਂ ਰਿਹਾ ਤੇਰਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ?”
“ਬੀਜੀ ਟੂਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਰਿਹਾ। ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਖ਼ੂਬ ਅਨੰਦ ਮਾਣਿਆ। ਆਹ ਦੇਖੋ ਬੀਜੀ, ਇਹ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਲਿਆਇਆ ਹਾਂ।” ਇਹ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਸ਼ਾਲ ਬੀਜੀ ਨੂੰ ਫ਼ੜਾ ਦਿੱਤਾ।
ਬੀਜੀ ਨੇ ਸ਼ਾਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜ ਲਿਆ ਤੇ ਬੋਲੀ, “ਬੇਟਾ, ਇਹ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਲੱਗਦੈ! ਕਿੰਨੇ ਦਾ ਆਇਐ ਪੁੱਤਰ?
“ਬੀਜੀ, ਮਾਂ ਲਈ ਲਿਆਂਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ ਹੁੰਦੀ। ਮਾਂ ਦਾ ਦੇਣ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ। ਨਾਲੇ ਬੀਜੀ ਤੁਸੀਂ ਕੀਮਤ ਪੁੱਛ ਕੇ ਕੀ ਕਰਨੈ? ਬੱਸ ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਇਹ ਦੱਸੋ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਸੰਦ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ?”
“ਪੁੱਤਰਾ, ਫਿਰ ਵੀ ਪਤਾ ਤਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਵਸਤ ਅਸੀਂ ਹੰਢਾ ਰਹੇ ਆਂ, ਉਹ ਆਈ ਕਿੰਨੇ ਦੀ ਐ?”
ਬੀਜੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਇਸ਼ਮੀਤ ਸਿੰਘ ਸੋਚੀਂ ਪੈ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਬੋਲਿਆ, “ਬੀਜੀ ਉਂਝ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦੱਸਣ। ਪਰ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਇੰਨਾ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਾਲ ਪੈਂਤੀ ਸੌ ਰੁਪਏ ਦਾ ਹੈ।”
“ਦੇਖਿਆ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਫੜਦਿਆਂ ਹੀ ਲੱਖਣ ਲਾ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮਹਿੰਗਾ ਸ਼ਾਲ ਹੈ।”
ਇਸ਼ਮੀਤ ਸਿੰਘ ਬੀਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਸਕਰਾ ਪਿਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਗੁੱਜਰਾਂ ਤੋਂ ਉਸਦਾ ਵੱਡਾ ਮਾਮਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਮਿਲਣ ਲਈ ਘਰ ਆ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ’ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਬੀਬੀ, ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾਂ।”
“ਜੀਉਂਦਾ ਵਸਦਾ ਰਹੁ ਵੀਰਾ। ਜਵਾਨੀਆਂ ਮਾਣੇ। ਰੱਬ ਤੈਨੂੰ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਜੋੜੀ ਦੇਵੇ।” ਬੀਜੀ ਨੇ ਅਸੀਸਾਂ ਦੀ ਝੜੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਇਸ਼ਮੀਤ ਦੇ ਮਾਮੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਝੋਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਖੱਦਰ ਦੀ ਖੇਸੀ ਕੱਢੀ, ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ’ਤੇ ਰੱਖਦਿਆਂ ਬੋਲਿਆ, “ਬੀਬੀ, ਐਤਕੀਂ ਫ਼ਸਲ ਬਾੜੀ ਬਹੁਤੀ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ। ਭਾਅ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਬੱਸ ਆਹ ਘਰ ਦੀ ਬੁਣੀ ਹੋਈ ਖੇਸੀ ਨੂੰ ਹੀ ਬਹੁਤਾ ਕਰਕੇ ਜਾਣੀ।”
ਬੀਜੀ ਨੇ ਖੇਸੀ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ। ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਤੇ ਬੋਲੀ, “ਵੀਰਾ, ਪੇਕਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਵਸਤ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੌਗਾਤ ਐ। ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਤੋਂ ਪੁੱਛ, ਇਹ ਖੇਸੀ ਲੈ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿੰਨੀ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਐ।”
ਇਸ਼ਮੀਤ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮਾਮੇ ਵੱਲੋਂ ਲਿਆਂਦੀ ਖੱਦਰ ਦੀ ਖੇਸੀ ਲੈ ਕੇ ਬੀਜੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਦਗ਼ ਦਗ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮਾਮਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਰਾਤ ਰਿਹਾ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਹੀ ਉਹ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੀਆਂ ਦੋ ਤਿੰਨ ਸੁਆਣੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਕੁ ਬੁੱਢੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਡਿਓੜੀ ਵਿੱਚ ਆਣ ਬੈਠੀਆਂ ਸਨ। ਬੀਜੀ ਨੇ ਮਾਮੇ ਵੱਲੋਂ ਲਿਆਂਦੀ ਖੇਸੀ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਸਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ। ਹੁਣ ਉਹ ਹੁੱਬ-ਹੁੱਬ ਕੇ ਦੱਸ ਰਹੀ ਸੀ, “ਆਹ ਦੇਖੋ ਭੈਣੋ, ਮੇਰਾ ਮਾਂ ਜਾਇਆ, ਮੇਰਾ ਛੋਟਾ ਵੀਰ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਆਹ ਖੇਸੀ ਲੈ ਕੇ ਆਇਐ।”
ਸਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬੀਜੀ ਦੇ ਪੇਕਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਈ ਖੱਦਰ ਦੀ ਖੇਸੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਲਾਹਿਆ। ਇੱਧਰ ਉੱਧਰ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਘੰਟੇ ਕੁ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਘਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਗਈਆਂ। ਤਦ ਇਸ਼ਮੀਤ ਬੋਲਿਆ, “ਬੀਜੀ, ਮੈਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਦੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮਾਮੇ ਵੱਲੋਂ ਲਿਆਂਦੀ ਖੱਦਰ ਦੀ ਖੇਸੀ ਤਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੁਆਂਢਣਾਂ ਨੂੰ ਵਿਖਾਈ ਪਰ ਮੈਂ ਥੋਡੇ ਲਈ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਪਿਓਰ ਦਾ ਇੰਨਾ ਵਧੀਆ ਸ਼ਾਲ ਲਿਆਂਦਾ, ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹਦੇ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਬੀਜੀ ਇਹ ਭੇਦ ਭਾਵ ਕਿਉਂ?”
ਪੁੱਤ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਬੀਜੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ’ਤੇ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਮੁਸਕਾਨ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਬੋਲੀ, “ਇਸ਼ਮੀਤ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈਂ। ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਖ਼ੂਨ ਹੈਂ। ਤੈਨੂੰ ਮੈਂ ਨੌਂ ਮਹੀਨੇ ਆਪਣੀ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਐ। ਆਪਣੇ ਖ਼ੂਨ ਨਾਲ ਤੈਨੂੰ ਪਾਲਿਆ। ਤੇਰੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਜੰਮਣ ਪੀੜਾਂ ਸਹਿ ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਤੈਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪਿਲਾਇਆ। ਤੇਰੀ ਗੰਦਗੀ ਧੋਤੀ। ਤੇਰੀ ਸਾਫ਼-ਸਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ। ਤੇਰੇ ਲਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇੰਨਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਲੈ ਆਵੇਂ, ਮੇਰੇ ਕੀਤੇ ਤੋਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਘੱਟ ਹੀ ਰਹੇਗਾ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਪਿਆਰੇ ਬੇਟੇ, ਤੇਰਾ ਮਾਮਾ ਮੇਰੇ ਲਈ ਜੋ ਸੌਗਾਤ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਤੋਹਫ਼ਾ ਕੋਈ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਕਿਉਂ ਜੋ ਇੱਕ ਧੀ ਲਈ ਪੇਕਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਇਆ ਤੋਹਫ਼ਾ ਹੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਨਮੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।”
ਇਸ਼ਮੀਤ ਨੇ ਮਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣੀਆਂ, ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਬੋਲਿਆ, “ਬੀਜੀ, ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਹਾਨ ਹੋ। ਮਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਮਹਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਕਿੰਨਾ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤ ਇਨਸਾਨ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਹਾਂ।” ਇਹ ਕਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹ ਬੀਜੀ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ’ਤੇ ਢਹਿ ਪਿਆ ਤੇ ਕੋਸੇ ਕੋਸੇ ਹੰਝੂਆਂ ਨਾਲ ਮਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਨੂੰ ਧੋ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ।
* * * * *
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ: (