“ਭਵਿੱਖੀ ਅਨੁਮਾਨ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਲਗਭਗ 67 ਕਰੋੜ ਲੋਕ (ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 8% ...”
(15 ਅਪ੍ਰੈਲ 2023)
ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਾਠਕ: 246.

“ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਉਸ ਘਿਣਾਉਣੀ ਮੂਰਤੀ ਵਰਗਾ ਬਣਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੀ ਸਗੋਂ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਲਹੂ ਪੀਂਦੀ ਹੈ।” (ਮਾਰਕਸ)

ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਅਮਰਤਿਆ ਸੇਨ, ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਭੁੱਖੇ ਰਹਿਣਾ ਭੋਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਕਾਣੀ ਵੰਡ ਕਾਰਨ ਹੈ।

ਡੈਨ ਜੈਕੋਪੋਵਿਚ ‘ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ’ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ:

ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਰੀਬ ਦੇਸ਼ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲੋਂ ਨੌਂ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ 1990 ਤੋਂ 1997 ਤਕ ਗਰੀਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅਮੀਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ 77 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ’ਤੇ, ਜਦੋਂ ਘਰੇਲੂ ਆਬਾਦੀ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭੋਜਨ ‘ਸਰਪਲੱਸ ਭੋਜਨ’ ਕਹਿ ਕੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭੁੱਖਮਰੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ 13 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸਾਲਾਨਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਫੌਜ ’ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ ਲਗਭਗ 600 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮੰਦਹਾਲੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹੈ ਜੋ ਅੱਗੇ ਭੁੱਖਮਰੀ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭੁੱਖਮਰੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉੱਭਰਦੀ ਆਰਥਕਤਾ ਹੈ। ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ 121 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖ ਦੇ ਸੂਚਕ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ 107ਵੇਂ ਨੰਬਰ ’ਤੇ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਭੁੱਖ ਨਾਲ 3 ਲੱਖ ਲੋਕ ਮਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੇ 4500 ਬੱਚੇ ਭੁੱਖ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਨ ਕਾਰਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮਰਦੇ ਹਨ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਬਾਰਾਂ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਟਕੀ ਵਾਧੇ, ਭੋਜਨ ਦੇ ਘਟ ਰਹੇ ਸਟਾਕ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੇ ਬਾਲਣ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭੁੱਖਮਰੀ ਅਤੇ ਘੱਟ ਪੋਸ਼ਣ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਐੱਚ ਆਈ ਵੀ/ਏਡਜ਼, ਮਲੇਰੀਆ ਅਤੇ ਤਪਦਿਕ ਨਾਲ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਭੁੱਖਮਰੀ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਬੇਜ਼ਮੀਨੇ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨ ਹਨ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 2021 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 82.8 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਈ, 2020 ਤੋਂ ਲਗਭਗ 4.6 ਕਰੋੜ ਅਤੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 15 ਕਰੋੜ ਦਾ ਵਾਧਾ ਤਾਜ਼ਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ 2030 ਤਕ ਭੁੱਖਮਰੀ, ਭੋਜਨ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ਤੋਂ ਹੋਰ ਦੂਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਭਵਿੱਖੀ ਅਨੁਮਾਨ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਲਗਭਗ 67 ਕਰੋੜ ਲੋਕ (ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 8%) 2030 ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ 2015 ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਸ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਤਕ ਭੁੱਖਮਰੀ, ਭੋਜਨ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ 2030 ਦੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਏਜੰਡੇ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਜੰਗ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਅਨਾਜ, ਤੇਲ ਬੀਜ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਗਲੋਬਲ ਉਤਪਾਦਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਨਾਜ, ਖਾਦ, ਊਰਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਿਆਰ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਅਤਿਅੰਤ ਜਲਵਾਯੂ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਘੱਟ ਆਮਦਨੀ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ; 2013 ਅਤੇ 2018 ਦਰਮਿਆਨ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਸਮਰਥਨ ਔਸਤਨ 630 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਹ ਸਮਰਥਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜੋ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਇੱਥੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਖਪਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤ ਰਹੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਮਹਿੰਗਾ, ਵਧੇਰੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਅਤੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਗੀਆਂ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦਬਾਓ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੀਆਂ।

ਆਈ ਐੱਫ ਏ ਡੀ ਏ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗਿਲਬਰਟ ਐੱਫ ਹੋਂਗਬ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਕਿ “ਇਹ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਅੰਕੜੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ 2030 ਤਕ ਭੁੱਖਮਰੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਟੀਚੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਭੋਜਨ ਸੰਕਟ ਦੇ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਫਿਰ ਤੋਂ ਵਿਗੜ ਜਾਣਗੇ। ਸਾਨੂੰ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਤੀਬਰ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਆਈ ਐੱਫ ਏ ਡੀ ਏ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਯੂਨੀਸੈਫ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਕੈਥਰੀਨ ਰਸਲ: “ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਸੰਕਟ ਦਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪੈਮਾਨਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਵਾਬ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਗਣਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਕਿਫਾਇਤੀ ਖੁਰਾਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਛੇਤੀ ਰੋਕਥਾਮ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਸੇਵਾਵਾਂ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾਅ ’ਤੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾਂਗੇ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਰਬਾਦ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਡਬਲਯੂ. ਐੱਫ਼, ਪੀ. ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਡੇਵਿਡ ਬੀਸਲੇ: “ਇਕ ਅਸਲ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੰਖਿਆ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧ ਜਾਵੇਗੀ। ਭੋਜਨ, ਈਧਨ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਜੋ ਅਸੀਂ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਸੰਕਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਵਿੱਚ ਧੱਕਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਨਤੀਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਆਪੀ ਅਸਥਿਰਤਾ, ਭੁੱਖਮਰੀ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸ ਹੋਵੇਗਾ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਆ ਰਹੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਲਈ ਅੱਜ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।”

ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸਮਾਜਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਬੁਰਜੂਆ ਯੁਗ, ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਮੰਡੀਆਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਵੇਗੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਨਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲਵੇਗੀ, ਤਦ ਹੀ ਮਨੁੱਖੀ ਤਰੱਕੀ ਉਸ ਘਿਣਾਉਣੀ ਮੂਰਖਤਾ ਵਰਗੀ “ਹੋਣੀ” ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਉਹ ਮੂਰਤੀ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੀ, ਪਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਖੋਪੜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖੂਨ ਪੀਂਦੀ ਹੈ, ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

*****

ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
(3912)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: (This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.)