“ਸਾਡਾ ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਲੈ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਕਾਹਵਾ ਵੇਚਿਆ ...”
(19 ਅਗਸਤ 2025)
ਸਫਰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਸਫਰ ਦੌਰਾਨ ਖੱਟੇ ਮਿੱਠੇ ਤਜਰਬੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਾੜੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਬਕ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾਵੇ?
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦਾ ਟੂਰਿਸਟ ਵੀਜ਼ਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਕੰਟਰੀ ਆਊਟ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ, ਭਾਵ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਛੱਡਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਭਾਵੇਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਫਿਰ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਉ। ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਲਗਭਗ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਆ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਦੋ ਰਸਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਜਾਣਾ, ਜਿਹੜਾ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਣਾ ਸੌਖਾ ਹੈ ਪਰ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਬਾਇਓਮੈਟਰਿਕ ਵੀ ਕਰਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਗਰੰਟੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਵੀਜ਼ਾ ਮਿਲ ਹੀ ਜਾਵੇਗਾ। ਦੂਜਾ ਅਤੇ ਸੌਖਾ ਰਸਤਾ ਹੈ ਫਿਜੀ ਜਾਣ ਦਾ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੋਲਡਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ੇ ਦੇ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਫਿਜੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਆਨ ਅਰਾਈਵਲ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਮੈਂਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈਣਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਦੂਜਾ ਰਸਤਾ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਦੀਆਂ ਟਿਕਟਾਂ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾਈਆ। ਫਿਜੀ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਟਾਪੂ ਹੈ। 2024 ਦੇ ਅੰਕਣਿਆ ਮੁਤਾਬਿਕ ਫਿਜੀ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਲਗਪਗ ਸਾਢੇ ਨੌਂ ਲੱਖ ਸੀ। 1879 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਮਰਦ, ਇਸਤਰੀਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ੂਗਰ (ਖੰਡ) ਇੰਡਸਟਰੀ ਲਈ ਕੰਟਰੈਕਟ ’ਤੇ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਫਿਜੀ ਲਿਆਂਦਾ। ਕੰਟਰੈਕਟ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਰਿਸਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਇੰਡੋ-ਫਿਜੀਅਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੁਣ ਫਿਜੀਅਨ ਜਨਸੰਖਿਆ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 37 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਫਿਜੀ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਈਸਾਈ ਹਨ। ਫਿਜੀ ਬੀਚਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਫਿਜੀਅਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਤਿੰਨ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਸਾਰਾ ਫਿਜੀ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਰਗਬੀ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਖੇਡ ਹੈ।
ਮੇਰੇ ਵਾਂਗ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਸਸਤੀ ਟਿਕਟ ਖਰੀਦਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੀ ਟਿਕਟ ਸਸਤੀ ਸੀ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਸਿਰਫ ਸੱਤ ਕਿਲੋ ਹੀ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ, ਆਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਨ। ਤਿੰਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਆਦਿ ਲਈ ਸੱਤ ਕਿਲੋ ਭਾਰ ਬਹੁਤ ਸੀ ਪਰ ਸਸਤੀ ਟਿਕਟ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਧੋਖਾ ਖਾ ਗਿਆ। ਟਿਕਟ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਅੱਗੇ ਦੱਸਾਂਗਾ। ਹੁਣ ਮੈਂ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਚੁੱਕਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਸਤੀ ਟਿਕਟ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਮੀਲ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ।
ਬੋਰਡਿੰਗ ਪਾਸ ਕਰਾਈਸਟ ਚਰਚ ਤੋਂ ਮਿਲ ਗਏ ਸਨ। ਕਰਾਈਸਟ ਚਰਚ ਤੋਂ ਆਕਲੈਂਡ ਹਵਾਈ ਸਫਰ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਘੰਟਾ ਦਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਸਾਡੀ (ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਦੀ) ਇੰਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਹੋਈ। ਅਗਲਾ ਫਿਜੀ ਦਾ ਸਫਰ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਦਾ ਸੀ। ਮੀਲ ਸਰਵ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਸਤੀ ਟਿਕਟ ਵਾਲੇ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੀਲ ਨਾ ਮਿਲਿਆ। ਇਸ ਗਲਤੀ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸਬਕ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸਸਤੀ ਟਿਕਟ ਦੇ ਲਾਲਚ ਵਿੱਚ ਰੋਟੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਨਾ ਕਰੋ। ਆਕਲੈਂਡ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਮੀਆਂ ਬੀਬੀ ਮਿਲ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਵੀ ਫਿਜੀ ਜਾਣਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਵੀ ਸਾਡੇ ਵਾਲਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਵੀ ਕੰਟਰੀ ਆਊਟ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਸਾਥ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਮਿਥੇ ਸਮੇਂ ਸਾਡਾ ਜਹਾਜ਼ ਫਿਜੀ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇੰਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਲੰਬੀ ਲਾਈਨ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਵਾਰੀ ਆਉਂਦਿਆਂ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਇੰਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਵਧੀਆ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਹਫਤੇ ਦਾ ਵੀਜ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੀ ਟਿਕਟ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਤਾਂ ਤਖਤੀ ਫੜੀ ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਡਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਪੰਦਰਾਂ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਟਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ।
ਜਦੋਂ ਹੋਟਲ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਰਾਤ ਦੇ 11 ਵੱਜ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਰੋਟੀ ਦਾ ਕੋਈ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਮਾਨ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੋਟੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲੇ ਅਤੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਬਰਗਰ ਕਿੰਗ (ਹੋਟਲ) ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਖਾਣਾ ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੀ ਪਸੰਦ ਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਨਾ ਹੋਣ ਨਾਲੋਂ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਸੀ। ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਆਸਰਾ ਹੋਇਆ। ਆ ਕੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਗਏ। ਸਵੇਰੇ ਹੋਟਲ ਤੋਂ ਨਾਸ਼ਤਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਹੋਟਲ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਲਈ ਟੈਕਸੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਫਿਜੀ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਚੱਲ ਪਏ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਫਲਾ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟ ਲੈ ਗਿਆ। ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਢੇਰੀਆਂ ਲਾਏ ਸਬਜ਼ੀ ਅਤੇ ਫਲ ਵਿਕਰੇਤਾ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਵੇਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਇੱਥੇ ਕਿਸਾਨ ਸਿੱਧੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵੇਚਦੇ ਹਨ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਮਾਰਕੀਟ ਦਾ ਨਾਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਦਲੀਪ ਖੱਤਰੀ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਹੈ ਜਿਹੜਾ 1993-1999 ਤਕ ਨਾਡੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੇਅਰ ਰਿਹਾ। ਫੋਟੋ ਨਾਲ ਨੱਥੀ ਹੈ।
ਸਾਡਾ ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਲੈ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਕਾਹਵਾ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਪੀਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਅਸੀਂ ਨਾ ਪੀਣ ’ਤੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਰਹੇ। ਉਹ ਔਖਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਾਡੇ ਬਾਰੇ ਕੁਛ ਅਪਸ਼ਬਦ ਵੀ ਕਹੇ। ਬਿਗਾਨਾ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਚੁੱਪ ਰਹੇ। ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਉਸਦੇ ਰਹਿਮ ’ਤੇ ਸੀ। ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦਿਆਂ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਰਗੇ ਮੰਦਰ ਲੈ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਸਾਨੂੰ ਲਕੋਟਾ ਦੇ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਉੱਥੇ ਘੰਟਾ ਕੁ ਰਹੇ। ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਦੇ ਬਾਬੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਫਿਜੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2500 ਸਿੱਖ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 500 ਕੁ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਲੋਕ ਫਿਜੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਰਗੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੀ ਗੁਰਦਵਾਰੇ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ।
ਸਾਡੇ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਇਆ। ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤ ਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਨਿੱਕਰ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਨੂੰ ਗੁਰਦਵਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਬਾਬੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਅਤੇ ਇਸ ਸ਼਼ਹਿਰ ਦੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਅਗਨ ਭੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਸੰਗਤਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਚਾਹ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਪਿਆਈ। ਬਾਬੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਤੋਂ ਕੰਟਰੀ ਆਊਟ ਕਰਨ ਆਏ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਰਾਤ ਰਹਿ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਛ ਸਮੇਂ ਕੁਛ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਸਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇੱਕ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਮਲਾ ਇੰਮੀਗਰੇਸ਼ਨ ਕੋਲ ਵੀ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਗੁਰਦਵਾਰਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਕਮਰਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਫਿਜੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਫਿਜੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਆਮਦਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਘੰਟੇ ਕੁ ਬਾਅਦ ਉੱਥੋਂ ਚੱਲ ਪਏ। ਕਾਰ ਦਾ ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਔਖਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇ ਕਹੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਹਵਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪੀਤਾ। ਇੱਕ ਬੀਚ ’ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਵਾਪਸ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਹੋਟਲ ਲੈ ਆਇਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕੁਛ ਖਾਂਦੇ ਪੀਂਦੇ ਤਾਂ ਹੈ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਹੋਟਲ ਹੀ ਚੰਗੇ ਹੋ। ਬਿਗਾਨਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਬਿਗਾਨੇ ਲੋਕ, ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੁਛ ਕਹਿਣਾ ਮੁਨਾਸਿਬ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਚੁੱਪ ਚਾਪ ਪੈਸੇ ਦੇ ਕੇ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਲਾਗੇ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਟਲ ਤੋਂ ਖਾਧਾ। ਹੋਟਲ ਦੇ ਦੋ ਕਰਮਚਾਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸਨ, ਜਿਹੜੇ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏੇ। ਖਾਣਾ ਸਵਾਦ ਸੀ। ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪੈਸੇ ਦੇਣ ਕਾਊਂਟਰ ’ਤੇ ਗਏ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਬਕਸਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਟਿਪ ਦੇਣਾ ਚਾਹਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬਕਸੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਟਿੱਪ ਮੰਗੀ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ। ਖਾਣਾ ਮਹਿੰਗਾ ਸੀ ਪਰ ਸੁਆਦ ਸੀ। ਲਾਗੇ ਹੀ ਮਾਲ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਲਈ ਅੰਦਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਆਲਾ ਦੁਆਲਾ ਦੇਖਿਆ। ਇੱਕ ਦੁਕਾਨ ’ਤੇ ਬਰੈੱਡ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਅੰਦਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਮਸ਼ੀਨ ਰਾਹੀਂ ਬਰੈੱਡ ਦਾ ਆਟਾ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਆਟੇ ਨੂੰ ਬਰੈੱਡ ਦੀ ਸ਼ੇਪ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਬਰੈੱਡ ਪੱਕ ਰਹੀ ਸੀ। ਮਸ਼ੀਨ ’ਤੇ ਲੱਗੇ ਬਲੇਡ, ਬਰੈੱਡ ਦੇ ਪੀਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਗਰਮ ਗਰਮ ਤਾਜ਼ਾ ਬਰੈੱਡ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਾਨੂੰ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਿਨਾਂ ਲੋੜ ਤੋਂ ਬਰੈੱਡ ਖਰੀਦੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਬਰੈੱਡ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣਿਆ।
ਰਾਤ ਦੀ ਰੋਟੀ ਖਾਧੀ। ਸਵੇਰ ਵਾਸਤੇ ਰੋਟੀ ਪੈਕ ਕਰਵਾਈ ਕਿਉਂਕਿ ਹੋਟਲ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਸਵੇਰੇ 9 ਵਜੇ ਏਅਰਪੋਰਟ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ। ਔਨਲਾਈਨ ਬੁੱਕ ਕਰਾਏ ਹੋਟਲ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਵਧੀਆ ਨਾ ਰਿਹਾ। ਕਮਰਾ ਸਾਫ ਸੁਥਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੈੱਡ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਪਾਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਕਹਿਣ ’ਤੇ ਚਾਦਰਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪਰ ਬਦਲੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਵੀ ਮਾੜਾ ਹੀ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਚਾਦਰਾਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਹੋਟਲ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਤੀਰਾ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੋਟਲ ਬੁੱਕ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਹੋਟਲ ਦੇ ਰਿਵਿਊ ਚੈੱਕ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ।
ਦੋ ਰਾਤਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਫਿਜੀ ਬਿਤਾ ਕੇ ਅਸੀਂ ਵਾਪਸ ਕਰਾਈਸਟ ਚਰਚ ਆ ਗਏੇ।
* * * * *
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ: (