“ਉਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਸਲਾਮਤ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੀ ...”
(2 ਅਕਤੂਬਰ 2020)
ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸਲਾਮਤ ਜ਼ਰੂਰ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੁੱਖਾਂ ਦਰਦਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਪਤਾ ਲਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਧਰਮ ਮੁਸਲਿਮ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਹਾਲਤ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ ਸਲਾਮਤ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ, ਦਰਿੰਦਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਗਏ। ਉਹ ਸੋਹਣੀ ਬਹੁਤ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੌਧਰੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਬਚਾਅ ਲਿਆ। ਮੁੜ ਉਹ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਸ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੱਟਣ ਲਈ, ਦੁਨੀਆਦਾਰੀ ਰੱਖਣ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਹੋਏ ਤਸ਼ੱਦਦ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਉਸ ਨਾਲ ਹੋਏ ਗੈਰ ਮਨੁੱਖੀ ਵਤੀਰੇ ਦਾ ਗਮ ਜ਼ਰੂਰ ਝਲਕਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਬੈਠਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣਾ ਅਤੀਤ ਸੁਣਾਉਂਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਸੁਣਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਹੰਝੂ ਰੁਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।
ਸਲਾਮਤ ਦੀ ਗੁਰਬਤ ਨੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਬਰ, ਹਲੀਮੀ, ਸਲੀਕਾ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਨਣ ਦਾ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਸੁਰਤ ਸੰਭਾਲੀ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਪਿਲਕਣ ਦੇ ਬੂਟੇ ਹੇਠਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਛੱਨ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਵੇਖਿਆ। ਅੱਲਾ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਲਈ ਉਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰਹਿਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਸਿੱਖ ਲਈਆਂ। ਅਸੀਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਨਾਂ ਤਿਉਹਾਰਾਂ, ਵਿਆਹਾਂ, ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਗਮੀਂ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਵੀ ਵੇਖਿਆ। ਅਸੀਂ ਲੋਂਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਬਾਰੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਘਰ ਵੀ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਉਸ ਘਰ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਘਰ ਸਮਝ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਘਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਫਿਕਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਵੇਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਕੰਮ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮੰਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਲੋਕ ਉਸ ਦਾ ਹੱਕ ਰੱਖਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਲੋਕ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਆਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਦਿੰਦੇ। ਦਿਨਾਂ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਟੀ, ਮਿਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੌਗਾਤਾਂ ਦੇ ਜਾਂਦੇ।
ਸਲਾਮਤ ਦੀ ਸੰਜੀਦਗੀ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਖ-ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਆਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਮੇਲ ਜੋਲ ਵਧਾ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦਾ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਘਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਜ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਉਂਝ ਵੀ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਾ ਕੁਝ ਦੇ ਆਉਂਦੇ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ, ਵਿਆਹ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੂਟ ਵੀ ਆ ਜਾਂਦੇ। ਸਲਾਮਤ ਉੱਤੇ ਅੱਲਾ ਦੀ ਇਸ ਰਹਿਮਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਮੁਤਾਬਕ ਉਸ ਨੂੰ ਬੜੇ ਅਦਬ ਨਾਲ ਤਾਈ, ਚਾਚੀ, ਭਾਬੀ ਅਤੇ ਬੇਬੇ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੀਆਂ। ਉਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਹਰ ਬਸ਼ਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਜਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾ ਪ੍ਰਸਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਸਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਗੁਬਾਰ ਨਿਕਲਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਸਲਾਮਤ ਦੀ ਇੱਕ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਵੀ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਕੁਝ ਖੋਹ ਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਕੋਲ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਸ ਨਾਲ ਉਹ ਗਰੀਬ ਗੁਰਬੇ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਛੱਡਦੀ। ਗ਼ਰੀਬ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹਾਂ ’ਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਦੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮੋਹ ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਹ ਰੱਜ ਕੇ ਮੋਹ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਅੱਲਾ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਉਮਰ ਹੋਣ ਦੀ ਦੁਆ ਮੰਗਦੀ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਉਹ ਜਗਤ ਭੂਆ ਸੀ। ਬੱਚੇ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਤੋਂ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਲਾਡ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮੋਹ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਅਕਸਰ ਹੀ ਸਾਡੇ ਘਰ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ, ਉਸ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਕਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਮੁੰਨੀ, ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਢੇਰੀ ਢਾਹ ਕੇ ਨਹੀਂ। ਤੈਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਮਾਂ-ਬਾਪ ਹੋ ਕੇ ਜਿਊਣਾ ਪੈਣਾ ਹੈ।” ਸਲਾਮਤ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਮੈਂਨੂੰ ਉਸ ਨਾਲ ਮਨੋ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਾਨੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ। ਸਲਾਮਤ ਕੋਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਮੇਲਾ ਲੱਗਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਬੱਚਾ ਉਸ ਨੂੰ ਭੂਆ ਕਹਿ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਕੁਝ ਖਾਣ ਲਈ ਮੰਗਦਾ, ਸਲਾਮਤ ਝੱਟ ਉਸ ਦੀ ਖੁਹਾਇਸ਼ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੰਦੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਹਰ ਵੇਲੇ ਟਾਫੀਆਂ, ਕੇਲੇ, ਬਿਸਕੁਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰੱਖਦੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਸ਼ਾਮ ਉਸ ਕੋਲ ਮੰਗਣ ਲਈ ਆਉਣਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਬੱਚੇ ਤਾਂ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਆਉਣ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆਂ ਵੀ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਹੋ ਕੇ ਜਾਂਦੇ। ਛੁੱਟੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਨੇੜੇ ਹੀ ਖੇਡਦਿਆਂ ਲੰਘ ਜਾਂਦਾ।
ਸਲਾਮਤ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਿੱਘ ਨੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਐਨੀ ਗਹਿਰੀ ਸਾਂਝ ਪਾ ਲਈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਦੀ ਭੂਆ ਲਗਦੀ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੀ ਐਨੀ ਖੁਸ਼ੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿੰਨੀ ਉਸ ਨੂੰ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਨੌਕਰੀ ਲੱਗਣ ’ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ, “ਅੱਲਾ, ਤੇਰਾ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਟੱਬਰ ਦੇ ਵੀ ਦਿਨ ਬਦਲਣ ਲੱਗੇ ਹਨ।”
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਨ ਦੇ ਕਾਫੀ ਸਾਲਾਂ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵੇਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਰੱਖ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਆਇਆ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਰਲੇ-ਵਿਰਲੇ ਅਜੇ ਜਿਉਂਦੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਕਾਫੀ ਮਾਣ-ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕਈ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਰਿਹਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲਣ ਦੀ ਆਸ ਨਾਲ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮਤ ਦੇ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਛੰਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਵੇਖ ਫੁੱਟ-ਫੁੱਟ ਕੇ ਰੋਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਹੁਣ ਵਰਗਾ ਪਿਆਰ ਵਿਖਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜੰਮਣ ਭੋਏਂ ਤੋਂ ਉੱਜੜਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਬਜ਼ੁਰਗ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਰੇਲੀਆਂ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਸ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨੇ ਸਲਾਮਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੱਲੇ। ਸਲਾਮਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗੋਂ ਕਿਹਾ, “ਵੀਰ, ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਜਾਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰੇ ਲਗਦੇ ਨੇ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕੱਟ ਕੇ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ।” ਉਹ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਸਲਾਮਤ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੀ। ਉਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਹੋ ਗਈ।
ਅੱਜ ਸਲਮਤ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੇ ਦਰਬਾਰੇ ਪਹੁੰਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਿਆਸੀ ਸੱਜਣ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਛੰਨ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬੱਚੇ ਜਦ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸਲਾਮਤ ਭੂਆ ਦੀ ਗੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
*****
(ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(2360)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.gmail.com)