“ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ...”
(11 ਸਤੰਬਰ 2025)
ਆਫਤ ਕੁਦਰਤੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵੱਲੋਂ ਖੁਦ ਸਹੇੜੀ, ਉਹ ਦੁਖਦਾਈ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤ ਮੌਕੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਦਦਗਾਰ ਬਣਦਾ ਹੈ ਤੇ ਖੁਦ ਸਹੇੜੀ ਆਫਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪ ਹੀ ਅੱਗੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜਲਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ ਦਾ ਸਾਕਾ, ਦੋ ਆਲਮੀ ਜੰਗਾਂ, ਸੰਤਾਲੀ ਦੀ ਵੱਢ-ਟੁੱਕ, ਪਚਵੰਜਾ ਦੇ ਹੜ੍ਹ, ਬਾਹਠ ਦੀ ਹਿੰਦ ਚੀਨ ਜੰਗ, ਪੈਂਹਠ ਅਤੇ ਇਕਹੱਤਰ ਦੀਆਂ ਹਿੰਦ ਪਾਕਿ ਲੜਾਈਆਂ, ਚੁਰਾਸੀ ਦਾ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ, ਚੁਰਾਸੀ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ, ਅਠਾਸੀ ਦਾ ਹੜ੍ਹ, ਤਿਰਾਨਵੇਂ ਦਾ ਹੜ੍ਹ, ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ, ਵਿਸ਼ਵਪੱਧਰੀ ਅਨੇਕਾਂ ਸੁਨਾਮੀਆਂ, ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਮਾਰੂ ਜੰਗਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਭੁਚਾਲਾਂ ਨਾਲ ਹੋਈਆਂ ਤਬਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਦਿਲ ਕੰਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਈ ਆਫਤ ਨੇ ਪਿਛਲੀਆਂ ਆਫਤਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਝਾਤ ਮਾਰ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਹਰੇਕ ਥਾਂ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਸੀਹਾ ਬਣ ਕੇ ਵੀ ਆਇਆ, ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਵੱਢ-ਟੁੱਕ ਲਈ ਉਕਸਾਉਣ ਵਾਲਾ ਓਹੀ ਮਨੁੱਖ ਸ਼ਾਂਤੀ ਜਲੂਸਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਮਸ਼ਾਲਾਂ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੂਤ ਵੀ ਬਣਿਆ। ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿਆਸੀ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕ-ਸੇਕ ਕੇ ਅਗਾਮੀ ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਵੋਟਾਂ ਹੀ ਪੱਕੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਹਰ ਇੱਕ ਦੀ ਯਾਦ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਵਕਤ ਦਾ ਪਹੀਆ ਆਪਣੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਕੌੜੀਆਂ-ਮਿੱਠੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਛੱਡ ਕੇ ਜਨਜੀਵਨ ਆਮ ਵਾਂਗ ਚੱਲਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਨੁੱਖੀ ਫਿਤਰਤ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਬੀਤ ਗਏ ਤੋਂ ਸਬਕ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਬੇਤਹਾਸ਼ਾ ਡਿਜਿਟਲ ਤਰੱਕੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਦੀ ਖਬਰ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਮੇਤ ਘਰ-ਘਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਪਾਂ ਬੀਤੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ। ਵਰਤਮਾਨ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਸਹੇੜੀ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਰਗੀ ਆਫਤ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਆਫਤ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਵਕਤ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਸੀਹਾ ਦੱਸਣ ਵਾਲੇ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਜ਼ਰੀਏ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਵੀ ਮੂੰਹਾਂ ’ਤੇ ਮਾਸਕ ਪਾਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ, “ਆਹ ਕਰੋ, ਔਹ ਕਰੋ, ਤਾਲੀਆਂ-ਥਾਲੀਆਂ ਵਜਾਓ, ਮੋਮਬੱਤੀਆਂ ਜਗਾਓ, ਐਨੇ ਫੁੱਟ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖੋ, ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਆਮ ਜਨਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਬੈਠੇ ਰਹੇ ਸਨ।
ਉਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਅਸਲ ਮਸੀਹਾ ਮਨੁੱਖ, ਭੁੱਖੇ ਮਰਦੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਜਰ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ। ਹਰੇਕ ਲੋੜਵੰਦ ਕੋਲ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਨੇ ਖੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਉੱਪਰ ਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਾਇਆ ਸੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਸੇਵਾ ਭਾਵਨਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਨਿਰਸਵਾਰਥ ਹੋ ਕੇ ਸੇਵਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਸਕ ਪਾਈ ਬੈਠੇ ਉਪਦੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਫਿਕਰਮੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ “ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਏ, ਬਾਜ਼ੀ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਹੀ ਮਾਰ ਗਿਆ।”
ਉਹ ਵੀ ਮਾਸਕ ਪਾ ਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ ਉੱਪਰ ਆਪਣੇ ਲੋਗੋ ਤੇ ਫੋਟੋਆਂ ਲਾ ਕੇ ਮੈਦਾਨ-ਏ ਕੋਰੋਨਾ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਕੁੱਦ ਪਏ ਸਨ। ਭੁਲੱਕੜ ਲੋਕ ਹੋਰ ਆਫਤਾਂ ਵਾਂਗ ਉਸ ਆਫਤ ਨੂੰ ਵੀ ਭੁੱਲ ਗਏ ਸਨ ਪਰ ਬੀਤੇ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਪਿਛਲੱਗੂ ਬਣ ਕੇ ਅੰਦਰੀਂ ਵੜ ਕੇ ਸਲਾਹਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਮਸੀਹੇ ਚੁਣ ਲਿਆ।
ਵਰਤਮਾਨ ਹੜ੍ਹ ਵਰਗੀ ਆਫਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਹੋਰ ਸੂਬਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਘੇਰਿਆ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਥਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਮਸੀਹਾ ਬਣ ਕੇ ਬਹੁੜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਇਸ ਆਫਤ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਰਿਆ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਆਫਤ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਕੰਕਰੀਟ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਰੋੜ੍ਹ ਕੇ ਲੈ ਗਈ। ਰੀਝਾਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈਆਂ ਕੰਕਰੀਟ ਦੀਆਂ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਕੋਠੀਆਂ ਰੇਤ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਾਂਗ ਵਹਿ ਗਈਆਂ। ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੁਕਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਸੀਹਾ ਮਨੁੱਖ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦੁੱਖ ਦੇਖ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਉਹ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਹਰੇਕ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਮਾਨ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੋ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਂਗ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤ ਨਾਲ ਦਸਤਪੰਜਾ ਲੈਣ ਲਈ ਨਿਕਲ ਪਿਆ। ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਵਾਂਗ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਹੀ ਸੁਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਮਸੀਹਿਆਂ ਨੂੰ ਹਲੂਣਿਆ ਕਿ “ਤੁਸੀਂ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਏ ਹੋ।”
ਕਈਆਂ ਨੇ ਜਲਦੀ ਮੌਕਾ ਸਾਂਭ ਕੇ ਬਿਨਾਂ ਵਿਤਕਰੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਹੀ ਮਸੀਹੇ ਸਾਬਤ ਵੀ ਕਰ ਲਿਆ। ਬਹੁਤੇ ਫਾਡੀ ਰਹਿ ਗਏ। ਇਹ ਕੁਝ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਹੀ ਨਸ਼ਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕ ਤਾਂ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਏ ਆਈ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਖੌਫ਼ਨਾਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਖਾਉਣ ’ਤੇ ਹੀ ਲੱਗੇ ਰਹੇ। ਹੜ੍ਹ ਰੋਕੂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਦੇ ਜੈਕਾਰੇ ਛੱਡਦੇ ਮਾਰੋ ਮਾਰ ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਿਤਾਂ ਵੱਲ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤ ਕੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਜ਼ਰੀਏ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਲਿਆਉਣ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੀ ਹਰੇਕ ਨੇ ਵੇਖੇ।
ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਸੀਹੇ ਹੋਣ ਦਾ ਭਰਮ ਪਾਲਣ ਵਾਲੇ ਫਾਡੀ ਰਹਿ ਗਏ ਮੂਜੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਦੇਰ ਨਾਲ ਨਿਕਲੇ ਫਿਰ ਸਿਆਸਤ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲੇ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸੂਬੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮਸੀਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿਥੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਵਹਿਲਾ ਹੋ ਕੇ ਡੁੱਬੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਾਰ ਨੂੰ ਆਇਆ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਾਮੀ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਬੋਲਦਾ ਸੁਣਿਆ ਗਿਆ, “ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਬਾਨਵੇਂ ਸੀਟਾਂ ਜਿਤਾਅ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਸਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੌਂਪ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।” ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨੇ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਉਹ ਵੀ ਨਸ਼ਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਕਈਆਂ ਨੇ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਕਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਵੀਡੀਓ ਵਿਖਾ ਕੇ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਵਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਲੋਕ ਸਭ ਕੁਝ ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਤੁਸੀਂ ਹੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਇੱਕ ਤਾਜ਼ੀ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲੈਣ ਪਹੁੰਚੇ ਨੇਤਾ ਅੱਗੇ ਇੱਕ ਬੀਬੀ ਰੋ ਰੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖੜੇ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਵਿਖਾਈ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਨੇਤਾ ਜੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵੀ ਭਰ ਆਈਆਂ। ਪਹਿਨ ਪੱਚਰ ਕੇ ਵਾਹੇ ਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਕਲਿੱਪਾਂ ਅਤੇ ਹੇਅਰ ਬੈਂਡ ਲਾ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੋਈ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਲੈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਿਆ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਨੇਤਾ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਬਣੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਦਾ ਜੁਗਾੜ ਕਰਕੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਹੀ ਆਪਣੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਧਾਇਕ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਉੱਚਾ-ਨੀਵਾਂ ਬੋਲਦਾ ਸੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਛੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਜਾਂਦਾ ਇੰਝ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਪਿਕਨਿਕ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਭਲੇਮਾਣਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਿਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਬੈਠਾਅ ਕੇ ਲਿਆਓਗੇ? ਉਹ ਵੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਭੰਡਦਾ ਸਿਆਸਤ ਕਰਦਾ ਹੀ ਦਿਸਿਆ।
ਲੇਟ ਪਹੁੰਚੇ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹਾਰੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ ਸਗੋਂ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਰ ਪਾ ਕੇ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਬੋਲਦਿਆਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਰੇਕ ਸਿਆਸੀ ਬੰਦੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਡੀ ਜਾਂ ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਿਤਾਂ ਲਈ ਭੇਜੀ ਹੋਈ ਕੱਚੀ-ਪੱਕੀ ਰਸਦ ਵਾਲੀ ਟਰਾਲੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਫੋਟੋ ਵਾਲਾ ਬੈਨਰ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਿਆ। ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਚਾਰਾ ਭੇਜਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਉਡੀਕਣਾ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝਿਆ। ਚਾਰ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਪਹੁੰਚੇ ਉਸ ਨੇਤਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ, “ਐਨੇ ਚਾਰੇ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਫਲਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦੇਣਾ, ਮੈਂ ਟਰੱਕ ਭੇਜ ਦਿਆਂਗਾ।”
ਉਸਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮਸਖ਼ਰੇ ਦੀ ਪੋਸਟ ਵੀ ਆ ਗਈ, “ਇਹ ਤਾਂ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਵੇਲੇ ਵੀ ਆਖਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਵਾਰ ਜਿਤਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਸੈਂਟਰ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿਓ, ਫਿਰ ਮੈਂ ਉੱਥੋਂ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਟਰੱਕ ਭਰ ਕੇ ਭੇਜਾਂਗਾ। ਉਹ ਟਰੱਕ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਤਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਏ, ਹੁਣ ਵਾਲੇ ਟਰੱਕ ਕਦੋਂ ਪਹੁੰਚਣੇ ਨੇ! ਟਰੱਕ ਨਾਲ ਈ ਲਈ ਆਉਂਦਾ ਦਿੱਲੀਓਂ ਦੂਰ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਹ ਥਾਂ।”
ਇੱਕ ਸਜ-ਧੱਜ ਕੇ ਆਈ ਕਲਾਕਾਰ ਬੀਬੀ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਮੋੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਬੋਰੀ ਨਾਲ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹੜੇ ਮਘੋਰੇ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਰੋਕਣ ਦੇ ਨੁਕਤੇ ਦੱਸ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਲੋਕ ਉਸਦਾ ਮੇਕਅਪ ਅਤੇ ਐਕਸ਼ਨ ਦੇਖ ਕੇ ਸੋਚੀਂ ਪਏ ਦਿਸ ਰਹੇ ਸਨ। ਬਹੁਤੇ ਨੇਤਾ ਵੀ ਇਕੱਠ ਵਿੱਚ ਖਲੋ ਕੇ ਬਿਆਨ ਦੇਣ, ਫੋਟੋ ਖਿਚਵਾਉਣ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਬਣਵਾਉਣ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਰਹੇ।
ਯੂਟਿਊਬਰ, ਫੇਸਬੁੱਕੀਏ ਤੇ ਆਪੂੰ ਬਣਾਏ ਜਣੇ-ਖਣੇ ਚੈਨਲਾਂ ਵਾਲੇ, ਹਰ ਇੱਕ ਮੂੰਹ ਅੱਗੇ ਮਾਈਕ ਕਰਦੇ ਵੇਖੇ ਸੁਣੇ ਗਏ, “ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਦੇਖਦੇ ਹੋ? ਫਲਾਣੇ ਨੇ ਆਹ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ, ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹੋਗੇ? ਇਸ ਆਫਤ ਵਾਸਤੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹੋ? ਆਦਿ। ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਧਾਇਕ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਆਫਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਢਿੱਲੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸੱਚ ਬੋਲਦਿਆਂ ਉਂਗਲ ਚੁੱਕਣ ਬਦਲੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੀ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਭੁਗਤਣਾ ਪਵੇ ,ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਮੀਡੀਏ ਨੇ ਇੱਕ ਅਫਸਰ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹਾਈ ਲਾਈਟ ਕੀਤਾ। ਬੇਸ਼ਕ ਉਹ ਆਪਣੀ ਡਿਊਟੀ ਕਰਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਫਸਰ ਮੀਡੀਏ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਨਹੀਂ ਪਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਸੀ।
ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਕਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਲੀਡਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅਤਿ ਮਜ਼ਾਹੀਆ ਅਤੇ ਵਿਅੰਗਮਈ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਉੱਤੇ ਦੋਸ਼ ਆਰੋਪਣ ਕਰਨਾ ਵਧੀਆ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ।
ਇਸ ਮੁਲਕ ਵਾਸਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਰ ਮਹਾਜ਼ ’ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੰਧ ਬਣ ਕੇ ਖਲੋਤੇ ਹਨ ਪਰ ਮੁਲਕ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਤਕ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ। ਜੇ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਦੇਰ ਨਾਲ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਦੇ ਪੁਰਖੇ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਰਹੇ ਪਰ ਉਸਨੇ ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਪਾਈ ਨਵੀਂ-ਨਵੀਂ ਯਾਰੀ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਇੰਨਾ ਹੀ ਕਿਹਾ, “ਜੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਮਦਦ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕਰੇ।” ਇਹ ਆਖਦਾ ਉਹ ਭੁੱਲ ਗਿਆ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਹੱਥ ਅੱਡਣਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਅੱਡੇ ਹੱਥਾਂ ’ਤੇ ਕੁਝ ਧਰਨਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਸਦਕੇ ਜਾਈਏ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਾਏ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਮਦਦ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੰਮਿਆਂ ਨੂੰ ਆਫਤਾਂ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਲਾਉਣਾ ਤੇ ਮੂੰਹ ਮੋੜਨਾ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਚੀਰਦਿਆਂ ਹੜ੍ਹ ਪੀੜਿਤਾਂ ਤਕ ਮਦਦ ਲੈ ਕੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਗੱਭਰੂਆਂ ਨੂੰ ਸਲੂਟ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦਾ ਚੱਕਰ ਕੁਦਰਤੀ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੁਕ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਕੇ ਵੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਇਸ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਕਿੰਨੇ ਕੁ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਾਂ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇਹੀ ਕਹਿਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੌਕੇ ਸਿਆਸਤ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਸਤ ਕਰਦਿਆਂ ਨੇਤਾ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਦਾਤੇ ਅਖਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਪਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅਸਲ ਨਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣੇ ਬਗੈਰ ਬੇੜਾ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਆਮ ਲੋਕ ਹੀ ਲੋਕਾਈ ਦੇ ਅਸਲ ਨਾਇਕ ਬਣ ਕੇ ਉੱਭਰਦੇ ਹਨ। ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਪੰਜਾਬੀ ਆਪਣੀ ਸੂਰਬੀਰਾਂ ਵਾਲੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਂਭੀ ਰੱਖਣਗੇ, ਉੰਨਾ ਚਿਰ ਵੱਡੀ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਫਤ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੀ।
* * * * *
ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।
ਪਾਠਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ: (