“ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦੋਸਤ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸਾਂ। ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ...”
(14 ਜੁਲਾਈ 2019)
ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਬਰਜਿੰਦਰ ਹਮਦਰਦ ਅਤੇ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ ਇੱਕੋ ਹੀ ਨਾਂ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਬਰਜਿੰਦਰ ਹਮਦਰਦ ਸੀ। ਫਿਰ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ ਅਤੇ ਹੁਣ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ। ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਪਤੱਰਕਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਾਹ ਸਵਾਰ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਲਗਭਗ ਛੇਆਂ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਉਹ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰੁਚਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਉਸਨੂੰ ਵਿਰਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਉਹਦਾ ਪਿਤਾ ਡਾ. ਸਾਧੂ ਸਿੰਘ ਹਮਦਰਦ ਆਪਣੇ ਸਮਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿੰਦਾ-ਕਹਾਉਂਦਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ - ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਵੀ। ਉਦੋਂ ਉਹਦੀ ਸਰਕਾਰੇ ਦਰਬਾਰੇ ਅਤੇ ਪੰਥਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੂਤੀ ਬੋਲਦੀ ਸੀ। ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੇਲੇ ਵੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਵੀ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਿੱਛੋਂ ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਕਾ ਹੀ ਇਸ ਕਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਖੁੱਭ ਗਿਆ। ਉਹ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਸੰਪਾਦਕ ਵੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਰ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਾਇਕ ਵੀ। ਲੇਖਕ ਵੀ ਹੈ। ਕੀ ਸਿਆਸਤ, ਕੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਥਾਂ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੈ। ਉਹਨੇ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਜੀਵਿਆ ਹੈ। ਅੰਦਰ ਤਿੱਖਾ ਘੋਲ ਚੱਲਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੇ ਉਹ ਰਤਾ ਮਾਸਾ ਰੌਂਅ ਵਿੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫੋਨ ’ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਖਿੜ-ਖਿੜਾ ਕੇ ਹੱਸਦਾ ਹੈ। ਉਹਦਾ ਹਾਸਾ ਟੱਲੀ ਵਾਂਗ ਟੁਣਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਂਢ ਗਵਾਂਢ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਦੇਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈੱਸਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਡਾ. ਵਿਸਵਾ ਨਾਥ ਤਿਵਾੜੀ (ਮਰਹੂਮ) ਨੇ ਕਿਤੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਤਾ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੰਨ ਲਾ ਕੇ ਸੁਣੋ। ਜਿੱਧਰੇ ਹਾਸੇ ਦੀਆਂ ਟੁਣਕਾਰਾਂ ਆਉਣ, ਉੱਧਰ ਤੁਰ ਪਵੋ। ਆਪੇ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਥਾਂ ਟਿਕਾਣਾ ਲੱਭ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮੈਂ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਿਛਲੀ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ। ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਫਿਰ ਡੇਢ ਕੁ ਦਹਾਕੇ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹਦੇ ਆਖਣ ’ਤੇ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਵੀਹ ਕੁ ਸਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਵੀ ਮੈਂ ਭਾਵੇਂ ਉਹਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਹਾਂ ਪਰ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿੱਥੇ ਉਹ ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਮੈਂ? ਬਿਲਕੁਲ ਰਾਜਾ ਭੋਜ ਅਤੇ ਗੰਗੂ ਤੇਲੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਉਹ ਅਖਬਾਰੀ ਅਸਟੇਟ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ ਅਤੇ ਬੜੀ ਮੜਕ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ। ਫੰਨੇ ਖਾਂ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹਨੇ ਕਦੀ ਨਹੀਂ ਗੌਲਿਆ। ਜੋ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਉਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਅੱਜੇ ਵੀ ਉਹਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹਤ ਕਾਇਮ ਹੈ।
ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦੋਸਤ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸਾਂ। ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗੱਲ ਚੱਲ ਪਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹਦੇ ਵਲੋਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨੂੰ ਫੋਕਸ ਕਰਦੇ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਨਾਵਲਿਟ ‘ਕੁਝ ਪੱਤਰੇ’ ਦੀ ਗੱਲ ਛਿੜ ਪਈ। ਇਹ ਨਾਵਲਿਟ ਮੈਂ 25-30 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਸੀ ਪਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਚੇਤੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਤਦੇ ਮੈਂ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨਾਵਲਿਟ ਦੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਜਵਾਬ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੋ ਦਿਨ ਤਕ ਮੇਰੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨਾ ਕੇਵਲ ਦਫ਼ਤਰੀ ਕੰਮ ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਬੜਾ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨਬੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਆਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਨਾਵਲਿਟ ਮੇਰੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਹੀ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿੱਠ ਕੇ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ। ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉਹ ਦਿਨ ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਆ ਗਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿੱਠ ਭੂਮੀ ਬਣਾ ਕੇ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਨਾਵਲਿਟ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਭੂਮੀ ਤਾਂ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਚਿਰ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਇਸ ਨੂੰ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਵਲ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ੇਰੇ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਫਲੈਸ਼ ਬੈਕ ਰਾਹੀਂ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਇਸ ਖੂਬਸੂਰਤ ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੈਂਪਸ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਪੋਸਟ ਗਰੇਜੂਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਤਫਾਕ ਇਹ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਤਰਾਂ ਦਾ ਲੇਖਕ ਵੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਸੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਉਸੇ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ। ਉਹਦਾ ਨਾਂ ਭਾਵੇਂ ਉਹਦੀ ਅਖਬਾਰ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਬੜਾ ਸੰਗਾਊ ਜਿਹਾ ਪਰ ਸੀ ਪੜ੍ਹਾਕੂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਇਸ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪਤਾ ਇਸ ਪਹਿਲੂ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਜਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਉਹਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਮਿਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਹੀ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। ਉਹਦੇ ਚਾਰ ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਰਿਸਾਲੇ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਖਿਲਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਘੱਟ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਖਾਤਰ ਲਿਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਉਂਜ ਉਸਦਾ ਇਹ ਨਾਵਲਿਟ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮੈਂਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਨਾਵਲਕਾਰ ਖੋਹ ਲਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਵਲਿਟ ਦੇ ਉਹਨੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਭੂਮਿਕਾ ਚੌਦਾਂ ਪੱਤਰੇ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਨਾਵਲਿਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਤੇਰ੍ਹਵਾਂ ਪੱਤਰਾ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਰ੍ਹਵੇਂ ਪੱਤਰੇ ਤਕ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਆਖਰੀ ਅਤੇ ਚੌਦ੍ਹਵੇਂ ਪੱਤਰੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਖੁਭਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਕਹਿ ਲਓ ਨਾਵਲਿਟ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਭਾਗ ਉਹਦੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਆਏ ਉਤਰਾਵਾਂ ਚੜ੍ਹਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਰਚਨਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਨੋਖਾ ਅਤੇ ਅਨੂਠਾ ਜਿਹਾ ਸਵਾਦ ਦੇਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੰਢਾਇਆ ਹੈ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਉਂਜ ਹੀ ਦਿਵਾਨੀ ਮਸਤਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਲਾਸ ਰੂਮ, ਹੋਸਟਲ, ਕੰਨਟੀਨ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀ ਮੰਡਲੀ। ਨਾ ਬਹੁਤਾ ਫਿਕਰ, ਨਾ ਫਾਕਾ।
ਇੱਕ ਗੱਲ ਤਾਂ ਪੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਉਹਦੇ ਕੁਝ ਜਮਾਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਵੇਂ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣ ਪਰ ਅਧਿਆਪਕ ਅਮਲੇ ਸਮੇਤ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹਦੀ ਪੈਂਦੀ ਸੱਟੇ ਜਾਅ ਨਾਲ ਸਾਂਝ ਪੈ ਗਈ। ਫਿਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਾਅ ਅਤੇ ਲਾਅ ਨਾਲ। ਉੱਥੇ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਉਹਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇੱਕ ਤਿਕੋਨ ਜਿਹੀ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਕਾਅ ਵਲ ਝੁਕਦਾ ਝੁਕਦਾ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨੇਕ ਸਲਾਹ ਤੇ ਲਾਅ ਵਲ ਝੁਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸੇ ਦੁਬਿਧਾ ਨੇ ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਸ ਮਾਂ ਅੱਗੇ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਰਾਉਂਦਾ ਆਇਆ ਸੀ। ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਹਿੱਲਦੀਆਂ ਕੰਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਉਹਦੇ ਜੀਉਂਦੇ ਜਾਗਦੇ ਹੋਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਦਿਨ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਹਿਲਣੀਆਂ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤੇਜ਼। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨੇ ਕਈ ਦਿਲਚਸਪ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਦੋਂ ਕੈਂਪਸ ਦੇ ਲਾਅਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇੱਕ ਕਬੱਡੀ ਮੈਚ ਵੀ ਖੇਡੇ ਸਾਂ। ਇਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਉਹਦੇ ਚੇਤੇ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਜਾਂ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਬੱਡੀ ਮੈਚ ਵਿੱਚ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸਿਉਂ ਆਏ ਧਾਵੀ ਦੇ ਕਛਹਿਰੇ ਨੂੰ ਐਸਾ ਹੱਥ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਹਦਾ ਨਾਲਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਨੰਗਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਹਾਜ਼ਰ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਹਾਸੜ ਮੱਚੀ ਸੀ। ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬੜੇ ਕਮਾਲ ਦੇ ਦਿਨ ਸਨ ਉਹ।
ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਵਾਂ ਨਾਲ ਬੜਾ ਮੋਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਬੜਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਉਹਦਾ ਬੜਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦੀ। ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਜਦੋਂ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਇੱਕ ਅਖਬਾਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸਾਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੀ ਕਦੀ ਦਫਤਰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦਾ ਸਾਂ। ਉਹਦੀ ਮਾਂ ਦਫਤਰ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਚਾਹ ਪਿਲਾ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹਮਦਰਦ ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵੀ ਉਸੇ ਬਿਲਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਖ ਅਖਬਾਰ ਛਪਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਹਮਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀਉਂਦੇ ਸਨ। ਬਰਜਿੰਦਰ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਆਇਆਂ ਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਲਗਦੀਆਂ। ਹੁਣ ਵੀ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਨਾਵਲ ਭਾਵੇਂ ਵੀਹ ਪੱਚੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਛਪਿਆ ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਨਵਾਂ ਨਕੋਰ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਵਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਪੱਤਰੇ ਫਰੋਲੇ ਹਨ। ਹਰ ਪੱਤਰੇ ਵਿੱਚ ਵਡਮੁੱਲੀ ਅਤੇ ਨਿਵੇਕਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲਿਟ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਫਿਕਰਾ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਂਗਲ ਫੜਕੇ ਚੌਦ੍ਹਵੇਂ ਪੱਤਰੇ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਤਕ ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਤੇ ਵੀ ਬੋਰੀਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਨਾ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਪਕੜ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਠੇਠ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਕਿਸੇ ਘਾਟ ਕਰਕੇ। 116 ਪੰਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਰੜਕਿਆ ਜੋ ਮੇਰੀ ਸਮਝ ਜਾਂ ਪਕੜ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਇਆ ਹੋਵੇ। ਜਦੋਂ ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ ਇੰਨਾ ਸੁਚੇਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਰਚਨਾ ਨੇ ਲੇਖੇ ਲੱਗਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਲੱਗੀ ਵੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਾਵਲਿਟ ਛਪਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹਨੀ ਦਿਨੀਂ ਇਸਦੀ ਬੜੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ।
*****
(ਨੋਟ: ਹਰ ਲੇਖਕ ‘ਸਰੋਕਾਰ’ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਰਚਨਾ ਦੀ ਕਾਪੀ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਸੰਭਾਲਕੇ ਰੱਖੇ।)
(ਸਰੋਕਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਲਈ: